غزال زیاری: ماده‌ای که در برخی از مواد غذایی مثل انار، توت‌فرنگی و گردو یافت می‌شود، در توانایی تشخیص و حذف سلول‌های آسیب‌دیده در مغز موش‌هایی که بیماری آلزایمر را مدل‌سازی می‌کنند، کاربردی و مفید نشان داده است.
پژوهشگران پیش از این هم نوعی ویتامین B۳ را به نام ریبوزید نیکوتین آمید (NR) شناسایی کرده بودند که در حذف میتوکندری‌های آسیب‌دیده مغز مؤثر عمل می‌کند.
بیماری‌های تخریب کننده عصبی چطور عمل می‌کنند؟
زمانی که سیستم‌های پاک‌سازی عصبی قطع می‌شوند، درواقع با انباشت زباله‌ها، زمینه را برای بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون فراهم می‌کنند.
ویلهلم بور، بیوشیمیست دانشگاه کپنهاگ دراین‌باره گفته است: «بسیاری از بیماران مبتلابه بیماری‌های زوال عصبی، در حقیقت نوعی از اختلال عملکرد میتوکندری را تجربه می‌کنند که تحت عنوان میتوفوناژی نیز شناخته می‌شود. این بدان معناست که مغز در از بین بردن میتوکندری‌های ضعیف به دردسر می‌افتد و نتیجه آن، تجمع این میتوکندری‌های ضعیف و تأثیرشان بر عملکرد مغز خواهد بود.»
او ادامه داد: «در نتیجه اگر شما بتوانید فرآیند میتوفاژی را تحریک کرده و میتوکندری‌های ضعیف را حذف کنید، به نتایج بسیار مثبتی دست خواهید یافت.»
از همین رو بهره‌گیری از کامیون‌های زباله مغزی، بدین معناست که با پاک کردن بخشی از زباله‌های مغزی مرتبط با آلزایمر، کل سیستم کمی راحت‌تر و طولانی‌تر کار خواهد کرد.
این محققان در مطالعه قبلی خود، به موش‌های مبتلا به بیماری آلزایمر (AD)، ترکیبی از NR را به‌عنوان مکمل دادند؛ افزایش تولید یک کوآنزیم متابولیک ضروری به نام نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید (NAD)، نهایتاً باعث کاهش پروتئین‌های درهم و آسیب DNA در مغزشان شد.
حالا بور و دستیارانش، متوجه شده‌اند که ماده‌ای به نام اورولیتین A که در انار یافت می‌شود، تأثیر مشابهی را در مغز در حال مبارزه دارد.
محققان دریافتند که توانایی‌های موش‌های مدل AD که تحت درمان طولانی‌مدت با urolithin A قرارگرفته‌اند، در یادگیری، حافظه و حس بویایی بهبود یافته است. این پروتئین بر پروتئینی به نام کاتپسین Z تأثیرگذار است و به نظر می‌رسد که در مغزهای AD بیش‌ازحد فعال است و در التهاب نقش دارد. از سوی دیگر، بهره‌گیری از درمان Urolithin A تولید پروتئین را محدود کرد و به سطحی هم‌تراز با مغزهای غیر آلزایمری رساند و در این شرایط، فرآیندهای سلولی خاصی که به تجزیه ضایعات بیولوژیکی کمک می‌کنند، بازسازی شدند.
به‌علاوه درمان Urolithin A منجر به تعدیل پاسخ‌های ایمنی و سایر مسیرهای فیزیولوژیکی خاص برای AD شد؛ لازم به ذکر است که گرچه چنین مکمل‌هایی، لزوماً باعث پیشگیری یا درمان بیماری‌هایی مثل آلزایمر نمی‌شوند؛ اما تحقیقات حکایت از آن دارد که ممکن است به بدن در مرتب کردن انبوه زباله‌های مولکولی در حال رشد کمک کند و بدین ترتیب پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
موادی با کمترین عوارض جانبی
بور در این رابطه گفته: «مزیت کار با ماده طبیعی، کاهش خطر عوارض جانبی است. مطالعاتی که تا به امروز انجام شده، حکایت از آن دارد که مکمل‌های NAD عوارض جانبی جدی‌ای ندارند. البته دانش ما در مورد اورولیتین A محدودتر است، ولی آزمایش‌های بالینی با اورولیتین A در بیماری‌های عضلانی مؤثر بوده است و حالا باید تمرکزمان را روی بیماری آلزایمر قرار دهیم.»
نتایج به‌دست‌آمده تا به امروز، نتایج آزمایش روی موش‌هاست و تا زمانی که مطالعات بالینی ادامه پیدا نکنند، نمی‌توان اطمینان حاصل کرد که اثر اورولیتین A روی مغز انسان هم مشابه است. درنتیجه الآن نمی‌توان قاطعانه گفت که مصرف انار و توت‌فرنگی تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت شناختی خواهند داشت؛ اما محققان تا حدود زیادی به یافته‌هایشان اطمینان دارند.
بور در بخش پایانی صحبت‌هایش گفت: «اگرچه این مطالعه روی مدل‌های موش انجام شد، ولی چشم‌انداز مثبتی وجود دارد؛ هنوز نمی‌توان به شکلی قطعی درباره دوز مناسب مصرف صحبت کرد ولی به نظر من، نیاز به مصرف بیش از یک انار در روز خواهد بود. باید این را در نظر داشت که این ماده در حال حاضر به‌صورت قرص در دسترس است و ما می‌کوشیم تا دوز مناسب آن را بیابیم.»
منبع: sciencealert
۵۴۳۲۱