خواه مشغول نقل مکان به خانه‌ای جدید با آشپزخانه‌ای نو باشید و خواه در حال بازسازی یا ساخت و ، درک چند اندازه مهم و رعایت دستورالعمل‌های نظم‌دهی به آشپزخانه به راحت‌تر شدن زندگی شما کمک می‌کند. آشپزخانه یکی از سخت ترین فضا ها برای طراحی به دلیل لوازم ، اثاثیه زیاد و نیاز به صرفه جویی در فضا است که باید به لحاظ بصری و عملکردی صحیح طراحی شود. برای اینکه بتوان اطمینان حاصل کرد که آشپزخانه کارآمد و بدون مشکل طراحی شده است. ضرورت دارد که طیف گسترده ای از نکات در نظر گرفت. در این مقاله به اصول و نکات اصلی استاندارد آشپزخانه می پردازیم، با ما همراه شوید.
اصول و نکات اصلی استاندارد آشپزخانه
اصول و نکات اصلی استاندارد آشپزخانه ، یکی از مهمترین عواملی است که نظم و سازماندهی را در محیط آشپزخانه مهیا می‌سازد. هر چه ابعاد آشپزخانه بر اساس اصول و قواعد استاندارد، مهندسی شده باشد، کارایی و زیبایی آن بیشتر خواهد بود و طبیعتا، افراد از حضور در چنین فضایی، بیشتر احساس آرامش و راحتی خواهند کرد. با توجه به اینکه امروزه فضای آشپزخانه‌ها، کوچک و کوچکتر می‌شود و در عوض آن، وسایل و تجهیزات آشپزخانه، بیشتر و بزگتر می‌شود، لازم است با نحوه‌ی چیدمان استاندارد آشپزخانه نویفرت آشنایی داشته باشیم تا بتوانیم در وسایل و لوازم‌مان را بر اساس آن، ساماندهی و چینش کنیم.
- موقعیت آشپزخانه
آشپزخانه رو به شمال شرق یا شمال غرب، و در مجاورت و نزدیکی با باغچه سبزیجات و گیاهان و زیرزمین باشد. در حالت مطلوب آشپزخانه رو به دروازه باغ، درب ورود به خانه، محل بازی کودکان، حیاط خلوت و پاسیو باشد. جاگذاری محل آشپزخانه در خانه، با توجه به محل آبدارخانه، اتاق غذاخوری، اتاق نشیمن، حیاط خلوت و پاسیو صورت گیرد.حداقل فضای تورفتگی محل پختوپز 5تا6مترمربع، فضای آشپزی در آشپزخانه‌های معمولی همراه با محلی برای خوردن غذایی مختصر 8تا10مترمربع، و این فضا برای آشپزخانه‌های بزرگتر دارای محل غذاخوری 12تا14مترمربع می‌باشد.
- حداقل مساحت پلان آشپزخانه استاندارد چقدر است؟
برای آشپزخانه های مسکونی که فقط بعنوان فضای پخت و پز استفاده می شوند، حداقل مساحت استاندارد اندازه آشپزخانه، باید 5٫5 متر مربع باشد. در این آشپزخانه ها، حداقل مساحت فضای آزاد آشپزخانه، یعنی بخشی که کابینت، کمد یا سایر لوازم آشپزخانه آنرا اشغال نکرده باشد، باید حداقل 2٫75 متر مربع باشد. اگر از فضای آشپزخانه علاوه بر پخت و پز، برای صرف غذا نیز استفاده شود، براساس اصول طراحی آشپزخانه نویفرت، باید حداقل اندازه استاندارد آشپزخانه، 7٫5 متر مربع در نظر گرفته شود.
- حداقل ابعاد پنجره نورگیر آشپزخانه باید چقدر باشد؟
باید توجه داشته باشیم که در طراحی داخلی منزل، برخی از فضاهای اصلی الزاماً باید نورگیری طبیعی از حداقل یک پنجره اختصاصی داشته باشند. آشپزخانه نیز یکی از فضاهایی است که باید حتماً از حداقل یک پنجره اختصاصی برای آن فضا، نور طبیعی از سمت حیاط ساختمان یا خیابان مجاور ساختمان و یا نورگیر ساختمان داشته باشد. این موضوعی است که متأسفانه در بسیاری از پروژه های دکوراسیون داخلی یا بازسازی خانه به آن توجه نمی شود. ابعاد استاندارد پنجره آشپزخانه برای نورگیری طبیعی، باید حداقل یک هشتم مساحت آشپزخانه باشد. یعنی باید نسبت مساحت پنجره آشپزخانه به مساحت کف آشپزخانه، حداقل 1 به 8 باشد.
- استاندارد چینش اجزای آشپزخانه
چینش لوازم و تجهیزات مختلف در ، طوری باشد که توالی انجام کارها در آشپزخانه وجود داشته باشد و نیاز به رفت‌وآمد در آشپزخانه را به حداقل برساند. فضای کافی و مناسب برای رفت‌وآمد و حرکت آسوده در آشپزخانه وجود داشته باشد.در صورت امکان، محل انجام کارها طوری باشد که نیاز به ایستادن در آشپزخانه را به حداقل برساند. تنظیم درست و مناسب ارتفاع محل انجام کارها با قد افراد نیز لازم است تا نیازی به تغییر حالت طبیعی بدن و قرار گرفتن شرایط ایستایی بدن در حالتی نامناسب نباشد.چیدمان مناسب برای سهولت انجام کار در آشپزخانه، از راست به چپ به ترتیت: سطح روی کابینتهای پایینی به عنوان میز کار، اجاق پختوپز، مکان آماده‌سازی غذا، سینک‌ظرفشویی، سطح مورد استفاده جهت آبکشی، می‌باشد. توجه داشته باشید که افراد چپ‌دست، ترجیح می‌دهند از چپ به راست کار کنند.
برای حرکت آزاد و استفاده آسوده از لوازم و تجهیزات آشپزخانه، حداقل عرض 1/20متر بین دو طرف لازم است. با عمق 60سانتیمتر کابینت برای هر طرف آشپزخانه، حداقل عرض آشپزخانه 2/40متر می‌باشد.
- مثلث کار یا مثلث طلایی آشپزخانه چیست؟
در هر آشپزخانه سه نقطه اصلی وجود داره که بیشترین فعالیت ها در آنجا صورت می گیرد؛ یعنی:اگه مرکز این سه نقطه اصلی رابه هم وصل کنیم مثلث کار ما تشکیل می شود. حالا قانونی که این سه نقطه را در بهترین و کاربردیترین حالتش قرار می دهد ، قانونی است به نام قانون طلاییِ مثلث کار یا مثلث آشپزخانه.
نکات مثلث کار:
- 1- فاصله این آیتم ها خیلی دور یا خیلی نزدیک بهم نباشند
- کمترین فاصله 20 سانتی متر و بیشترین فاصله 3 متر است.
- 2- بین سینک ، گاز و یخچال هیچ کابینت تمام قدی مثل کابینت فر و مایکروفر قرار نگیرد.
- 3- ترجیحا در فضای رفت و آمد بین این سه نقطه، مانع حرکتی وجود نداشته باشد
- 4- سینک بین گاز و یخچال باشد. چون در اینصورت دسترسی هم از طرف یخچال و هم از طرف گاز به سینک راحت تر خواهد بود.
- مثلث کار در آشپزخانه با طرح‌های مختلف
در شکل بالا به همراه مثلث کار هر یک آورده شده است. رعایت استاندارد در آشپزخانه با طرح‌های مختلف است.مثلث کار در آشپزخانه بدون نقص نیست. فرض بر این است که یک آشپزخانه فقط سه ایستگاه کار اصلی و یک نفر آشپز دارد. با بزرگ شدن آشپزخانه و داشتن بیش از سه فضای کاری، مثلث کار معمولی همیشه عملی نیست.در بسیاری از خانواده های امروز، دو یا چندنفر وظایف آشپزی را با یکدیگر به اشتراک می گذارند. به دلیل این مسائل ، طراحان همیشه هنگام تهیه نقشه های آشپزخانه طبق قوانین مثلث بازی نمی کنند.
- ابعاد انسانی در استانداردهای آشپزخانه نویفرت
دسترسی به کابینت و وسایل داخل آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده راحت از وسایل آشپزخانه و دسترسی مناسب به کابینت های دیواری و زمینی، حرکت آسان و بدون مانع در آشپزخانه و… هنگامی امکان پذیر است که طراحی و ساخت مبلمان آشپزخانه، براساس ابعاد و اندازه های انسانی باشد.
- ارتفاع در ابعاد استاندارد کابینت
برای اینکه تمامی وسایل آشپزخانه و کابینت ها با قد و میزان فعالیت فرد متناسب باشد و با کمترین فعالیت، در بهترین استایل بدنی و در کمترین زمان به وسایل مورد نیاز خود دسترسی پیدا کند، باید ارتفاع استاندارد را برای کابینتها در نظر بگیریم. در شکل زیر میتوانید ارتفاع استاندارد کابینت های زمینی را متناسب با قد افراد مشاهده کنید. با توجه به قد ایرانی ها می توان گفت ارتفاع استاندارد برای کابینتهای زمینی از 88 تا 91 می باشد. در مقاله به طور کامل به این موضوع پرداخته ایم.
- توجه به جانمایی اجاق گاز و شیر گاز
محل قرار گیری اجاق گاز در زمان طراحی آشپزخانه، باید بگونه ای طراحی شود که لبه اجاق گاز از نزدیکترین لبه بازشو پنجره های مجاور آن، حداقل 80 سانتی متر فاصله داشته باشد. همچنین محل قرار گیری اجاق گاز باید بگونه ای انتخاب شود که در مسیر پرتاب باد سیستمهای گرمایش و سرمایش خانه مانند دریچه کولر آبی یا کولر گازی نباشد. در غیر اینصورت باید حداقل 7 متر فاصله بین دریچه باد و اجاق گاز وجود داشته باشد. علت اهمیت این دو موضوع، امکان خاموش شدن شعله گاز در اثر وزش باد و در نتیجه پخش شدن گاز دی اکسید کربن و نهایتاً انفجار خانه یا خفگی ساکنین خانه در اثر انتشار گاز می باشد.
همچنین شیر گاز اجاق گاز، باید حتماً در فضای باز بین کابینتهای زمینی و دیواری و در فاصله حداقل 10 سانتیمتر و حداکثر 30 سانتیمتر باشد. این موضوع یکی از مهمترین اصول طراحی آشپزخانه است چرا که بخصوص در پروژه های بازسازی آشپزخانه، بدون توجه به این استاندارد مهم، شیر گاز داخل کابینت جانمایی می شود که در مواردی باعث جمع شدن گاز داخل فضای کابینت و انفجار آن شده است.
- محل ظرفشویی آشپزخانه
حداقل فاصله پیشنهادی جهت پر و خالی کردن ماشین ظرف شویی 105سانتیمتر است. که این فاصله با ابعاد بدن فرد–سکوی بیرون آمده‌ی پیشخان و درِ باز شده‌ی ماشین ظرفشویی هماهنگی دارد. برای ایجاد محدوده حرکت و ارتباطات باید 76سانتیمتر به این اندازه اضافه کرد.ارتفاع پیشنهادی پیشخان 90سانتیمتر است. اگر بالای ظرفشویی پنجره‌ای تعبیه نشده و قرار است به جای آن قفسه دیواری نصب شود ارتفاع روی پیشخان تا لبه پایین قفسه دیواری نباید از 55سانتیمتر کمتر باشد.
معمولاً یک سینک ظرفشویی دولگن، دارای یک سطح شیب‌دار در یک سمت آن و سطحی صاف در سمت دیگر آن، لازم است. بهتر است ماشین ظرفشویی در سمت راست یا چپ سینک قرار داشته باشد.نکات مهم استاندارد آشپزخانه
- سطح کف آشپزخانه و دیوارها تا ارتفاع حداقل 35سانتیمتر عایق رطوبتی پوشانده شده باشد. کف آشپزخانه جهت شستشو و نظافت بهتر دارای آبرو باشد. در جاگذاری محل کفشوی به موقعیت سایر اجزای آشپزخانه و محل ورودی توجه شود.
- برای طراحی آشپزخانه، رعایت حداقل عرض‌های زیر برای لوازم و تجهیزات آشپزخانه لازم است: اجاق پختوپز 60سانتیمتر، سینک دولگنه و سطح میز آبکشی (شامل ماشین ظرفشویی) 150سانتیمتر، یخچال 60سانتیمتر، فریزر 60سانتیمتر، کابینت لوازم و ظروف آشپزخانه/مواد تمیزکننده/خواربار 170سانتیمتر.
- اگر سطح میز انجام کار و سطح میز آشپزخانه به عرض 200سانتیمتر باشد، حداقل فضایی برابر 700سانتیمتر برای ایستادن لازم است.
- تجهیزات گازی و الکترونیکی و همچنین سایر وسایل، مبلمان و تجهیزات بکار رفته در آشپزخانه، طوری ساخته شده‌اند که کنار هم نصب شده و ترکیبی متناسب و هماهنگ با فضا را برای استفاده بهتر از آشپزخانه فراهم آورند.
- به اندازه کافی پریز‌های ایمن و استاندارد در محل و ارتفاع مناسب قرار داشته باشد. برای هر یک از قسمت‌های میز کار و آماده‌سازی غذا، حداقل یک پریز دوبخشی لازم است.
- طراحی روشنایی مناسب برای محیط کار آشپزخانه نیز اهمیت دارد.
جمع بندی:
آشپزخانه محل آماده سازی و پختوپز غذا، کار در خانه، اتاقی که کدبانو خانه زمان زیادی را در آن سپری می‌کند، و اگر دارای قسمت غذاخوری یا خوردن خوراکی مختصر باشد؛ محل ملاقات افراد خانواده با یکدیگر و با مهمانان نیز می‌باشد. دقت در طراحی و آسودگی در آن، چگونگی ارتباط آشپزخانه با سایر قسمت‌های خانه اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله از چیدانه به اصول و نکات اصلی استاندارد آشپزخانه پرداختیم تا آشپزخانه ای به مراتب بهتر واصولی تر داشته باشیم.
اهمیت چیدمان دکور آشپزخانه تنها به بخش زیبایی شناسی و هماهنگی با سایر نقاط خانه محدود نمی شود. آشپزخانه جایی است که شما با آتش، گاز، برق، بو، ابزارآلات نوک تیز، رطوبت و صدها المان دیگر سروکار دارید که در نقاط دیگر خانه به چشم نمی خورد.
دکوراسیون داخلی آشپزخانه باید با طرح کلی دکور خانه هماهنگی مناسبی داشته باشد، زیرا این روزها فضای آشپزخانه با فضای خانه پیوند خورده است.دکور اپن آشپزخانه برای هماهنگی این پیوند بیش از پیش باید مورد توجه باشد. در طراحی دکور آشپزخانه اشتباهات رایجی وجود دارد. با ما همراه باشید تا ۱۰ اشتباه رایج هنگام چیدمان دکور آشپزخانه را مرور کنیم.
دستگیره و انواع آن
دستگیره‌های کابینت در بازار به انواع مختلفی از نظر طراحی، جنس، اندازه و شکلاتراژی موجودند. برخی از مدل‌های معمولی دستگیره کابینت عبارتند از:
1. **دستگیره‌های گرد:**
این دستگیره‌ها دارای شکل گرد یا دایره‌ای هستند و ممکن است با یک دسته یا بدون دسته باشند. طراحی ساده و کلاسیک آنها این امکان را فراهم می‌کند که به راحتی با هر نوع دکوراسیون داخلی سازگار باشند.
2. **دستگیره‌های مربع یا مستطیل:**
این دستگیره‌ها دارای شکل مستطیل یا مربع هستند و ظاهری مدرن‌تر دارند. این مدل‌ها نیز با انواع مختلفی از جنس‌ها تولید می‌شوند.
3. **دستگیره‌های آهنی:**
دستگیره‌های ساخته شده از آهن یا فلزات دیگر که به دلیل وزن و سختی آنها اغلب برای استفاده در کابینتها یا درب‌های سنگین مناسب هستند. طراحی این دستگیره‌ها معمولاً سنتی یا صنعتی است.
4. **دستگیره‌های چشمی (بدون دسته):**
برخی از دستگیره‌ها بدون دسته هستند و فقط یک شیار یا یک قسمت گرد دارند که می‌توان به آنها دست برد. این نوع دستگیره‌ها به طراحی ساده و مدرن مشهور هستند.
5. **دستگیره‌های آشپزخانه:**
برخی از دستگیره‌ها به طور خاص برای کابینتها یا درب‌های آشپزخانه طراحی شده‌اند و ممکن است از موادی مانند استیل یا پلاستیک باشند.