یکی از تجهیزات پر کاربرد الکترونیکی در برق صنعتی و سیستم های قدرت کنتاکتور می باشد که با ولتاژ ها و جریان های متفاوت در بازار قابل دسترسی هستند. معمولا این تجهیز به عنوان یک دستگاه سوئیچیگ الکتریکی کار می کند که برای خاموش و روشن کردن مدار الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد. نقش مهمی که کنتاکتور در مدارهای الکتریکی دارد باعث می شود که در این مقاله به مباحث مختلف آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
دلایل استفاده از کنتاکتور
در پاسخ به سوال “چرا باید از کنتاکتور استفاده کنیم؟” باید گفت که کاربرد کنتاکتور ها در صنعت برق، به ویژه در تجهیزات الکتریکی، به دلایل گوناگونی بستگی دارد. در ادامه به چند دلیل استفاده از کنتاکتورها اشاره می کنیم:
-
کاربرد در اتوماسیون:
کنتاکتور ها با استفاده از سیگنال های کنترلی و کنترل اتوماتیک به سیستم‌های اتوماسیون وصل می‌شوند. این اتصالات کنترل فعالیت‌ها و تجهیزات در سیستم های صنعتی و اتوماتیک را ممکن می سازد.
-
توانایی قطع و وصل:
کنتاکتور می توانند قطع و وصل جریان الکتریکی را انجام دهد. این شاخص بسیار مهم است به دلیل این که اجزا به صورت مکانیکی توانایی قطع جریان الکتریکی را دارند و امکان ایمن و مدیریت شده را به سیستم های الکتریکی می دهند.
-
محفاظت از تجهیزات و سیستم های الکتریکی:
CONTACTOR به حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر بالا رفتن جریان، نقص فازها و دیگر مشکلات کمک می کند. این اجزا به عنوان یک نقطه کنترل حیاتی از خرابی و آسیب به تجهیزات جلوگیری می کنند.
-
بلند بودن طول عمر:
اکثر کنتاکتور ها از ساختار مقاوم و طول عمر بلندی برخوردار هستند که به تجهیزات الکتریکی امکان استفاده در شرایط متفاوت را می دهد.
-
پایین آوردن مصرف انرژی در تجهیزات:
کنتاکتور ها با امکان قطع و وصل کنترل جریان الکتریکی، می توانند به بهینه تر کردن مصرف انرژی در سیستم ها کمک کنند:
-
استفاده جهت مدیریت بار:
تجهیز کنتاکتور برای مدیریت بار در سیستم های قدرت یا تجهیزات الکتریکی با توان بالا به کار می روند تا بارهای سنگین را به صورت ایمن کنترل و مدیریت کنند.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور (CONTACTOR) یک قطعه الکتریکی می باشد که جهت کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های برق و الکتریکی استفاده می گردد. این تجهیز به صورت معمول در اندازه ها و قابلیت‌های مختلف موجود است که در انتقال برق در سیستم‌های صنعتی، تجاری و خانگی حائز اهمیت می باشد. کنتاکتور از یک ترمینال کنترلی که از سوی سیستم کنترلی یا مدیریتی کنترل می شود و یک ترمینال قدرت که به منبع تغذیه الکتریکی متصل است تشکیل شده است. در مواقعی که ترمینال کنترلی با یک سیگنال الکتریکی فعال می شود، کنتاکتور قابلیت این را دارد که جریان را از ترمینال قدرت به تجهیزات متصل یا از آن قطع کند. قابلیت قطع و وصل جریان الکتریکی از وظایف مهم کنتاکتور به شمار می رود.
انواع برند کنتاکتور
تولیدکنندگان زیادی در حوزه تجهیزات الکتریکی، شامل کنتاکتور ها و … فعالیت می کنند. هر کدام از این شرکت ها مدل ها و محصولات مختلفی از کنتاکتور طراحی و تولید می کنند. در ادامه به برخی از شرکت های تولید کنتاکتور می پردازیم:
· شرکت ال اس (LS):
LS یک شرکت در کره جنوبی است که در زمینه مدیریت قدرت، تجهیزات الکتریکی و اتوماسیون فعالیت دارد. آنها انواع محصولات الکتریکی از جمله CONTACTOR ها را در مدل های مختلف تولید می کنند. کیفیت و عملکرد فوق العاده این تجهیز تولید شده توسط کره جنوبی حتی با وجود افزایش قیمت کنتاکتور ال اس باعث محبوبیت آن بین کاربران شده است.
· شرکت زیمنس (Siemens):
Siemens یک شرکت آلمانی است که در زمینه تکنولوژی، انرژی، و بهداشت فعالیت دارد. آنها نیز انواع مختلفی از کنتاکتورها و تجهیزات کنترلی تولید می کنند.
· شرکت اشنایدر الکتریک (Schneider Electric):
یک شرکت بین المللی فرانسوی است که در زمینه محصولات برق و اتوماسیون فعالیت دارد. آنها نیز کنتاکتور را در مدل های مختلف طراحی و تولید می کنند.
· شرکت هیوندای (Hyundai):
تولید کننده دیگر کنتاکتور و تجهیزات برق دیگر در کره جنوبی شرکت Hyundai می باشد که کنتاکتور ها را با کیفیت بالایی طراحی و تولید می کنند و گزینه خوبی برای انتخاب این تجهیز برای استفاده در سیستم های الکتریکی می باشد.
کاربرد های کنتاکتور
برای کنترل جریان الکتریکی و دستگاه‌های الکتریکی از کنتاکتور استفاده می شود. در ادامه به چند کاربرد کنتاکتور می پردازیم:
· کاربرد در اتوماسیون و کنترل:
کنتاکتورها در اتوماسیون صنعتی و تجهیزات کنترل متنوعی نقش دارند. آنها به عنوان اجزای کلیدی در سیستم های اتوماتیک برای کنترل فرآیندها و تجهیزات به کار می روند.
· راه‌اندازی موتور ها:
راه‌اندازی و ایستای موتورهای الکتریکی از دیگر کاربرد CONTACTOR ها به شمار می رود. کنتاکتورها به عنوان یک سوئیچ الکتریکی فعالیت کرده و جریان الکتریکی را به موتور منتقل یا عملیات قطع آن را فراهم می کنند.
· کنترل سیستم و تجهیزات الکتریکی:
کنتاکتورها برای کنترل دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی مانند لامپ‌ها، گرمایش‌ها، و تجهیزات صنعتی نیز استفاده می شود. آنها جریان الکتریکی را به تجهیزات مربوطه انتقال می‌دهند.
· حفاظت از موتورها:
با استفاده از کنتاکتورها می‌توان به حفاظت از موتورها در برابر جریان‌های بیش از حد، نقص فازها، و مشکلات دیگر کمک کرد.
· سیستم‌های روشنایی ضروری:
از کنتاکتور ها در سیستم های روشنایی اضطراری برای روشن یا خاموش کردن لامپ ها و تجهیزات روشنایی استفاده می شوند.
CONTACTOR چگونه کار می کند؟
برای کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های برق و الکتریکی کنتاکتور کاربرد موثری دارد. زمانی که یک جریان الکتریکی به کنتاکتور وارد می شود، این تجهیز عمل می کند تا جریان را به تجهیزات متصل یا از آنها جدا کند. در ابتدا جریان الکتریکی از یک منبع به کنتاکتور وارد می شود. این جریان ممکن است از یک منبع تغذیه باشد که به وسیله سیم ها به کنتاکتور متصل می شود. سپس با فعال شدن سلنوئید یک میدان مغناطیسی توسط جریان متناوب ایجاد می شود. حالا نوبت به جابه جایی کنتاکت ها رسیده است.
این کنتاکت ها می‌توانند به حالت باز و به حالت بسته یا برعکس جابجا شوند و وضعیت جدید آنها به تغییر جریان الکتریکی اجازه می‌دهد. با جابجایی کنتاکت‌ها، اتصال یا قطع جریان الکتریکی از یک بخش به بخش دیگر انجام می‌شود. اگر کنتاکت‌ها از نوع NO باشند و در حالت عادی (بدون جریان) باشند، با فعال شدن کنتاکتور، آنها بسته شده و جریان الکتریکی از آنها عبور می کند. اگر کنتاکت ها از نوع NC باشند، در حالت عادی باز هستند و با فعال شدن کنتاکتور، بسته می شوند.
برخی از کنتاکتورها دارای تمدید ها یا کنتاکت های فرعی می باشند که برای اتصال به سیستم های کنترلی یا اطلاع رسانی اضافی مورد استفاده قرار می گیرند. این اتصالات علاوه بر کنترل جریان، به رساندن اطلاعات اضافی به سیستم‌های کنترل کمک می کند. به ترتیب این فرایند کنتاکتور ها به صورت مکانیکی و الکتریکی جریان الکتریکی را کنترل می کنند و برای کاربر امکان کنترل بار های سنگین و تجهیزات الکتریکی را فراهم می کنند.
بررسی انواع کنتاکتور ها
کنتاکتورها در اندازه، نوع و ویژگی های مختلف موجودند تا با نیاز های مختلف سیستم ها و برقراری انواع کاربردها سازگار باشند. هر نوع کنتاکتور دارای ویژگی‌ها و مزایا خاص خود است و باید با توجه به نیازهای خاص و محیط کاربری مد نظر قرار گیرد. اولین نوع کنتاکتور، کنتاکتورهای قدرتی می باشند که برای کنترل بارهای سنگین و دستگاه هایی با توان بالا مانند موتورها و دستگاه های صنعتی به کار می روند.
دومین نوع CONTACTOR ، کنتاکتورهای ترمینالی می باشد که تنها برای کنترل بار های کوچک تر، بلکه برای اتصال با دیگر تجهیزات کنترلی نیز مورد استفاده قرار می گیرند و اغلب در اتوماسیون و کنترل صنعتی به کاربرد دارند. کنتاکتور های تک فاز و سه فاز نوعی دیگر از انواع کنتاکتور می باشد که بر اساس تعداد فازها، به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم می‌شوند. کنتاکتور های تک فاز برای سیستم ها و تجهیزاتی که یک فاز دارند استفاده می شود ولی کنتاکتورهای سه فاز برای تجهیزات دارای سه فاز مورد استفاده قرار می گیرند. نوع دیگر این تجهیز کنتاکتور های اتوماتیک می باشد که برای کاربرد های خاصی مانند سیستم های گرمایش و تهویه مطبوع، پمپ ها طراحی شده‌اند.
از انواع CONTACTOR ، کنتاکتور های حرارتی دارای حسگر های حرارتی هستند که نظارت بر دمای احتمالی موتور دارند تا در صورت افزایش حرارت به مرز مشخص، کنتاکتور قطع شود و از خرابی موتور جلوگیری کند. کنتاکتورهای DC نوع دیگر کنتاکتور، برای کنترل بارها و دستگاه‌هایی که با جریان مستقیم DC کار می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اشاره به نوع دیگر این تجهیز یعنی کنتاکتورهای نیمه مستقیم باید گفت که آن ها امکان تغییر جهت چرخش موتورها را فراهم می‌کنند و برای سیستم هایی که نیاز به جلو و عقب کردن موتور دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.
ویژگی های یک CONTACTOR ایده آل
ویژگی هایی که یک کنتاکتور خوب می تواند داشته باشد شامل موارد زیر است و با بررسی آن ها بسته به شرایط خاص می توانید گزینه مورد نظر خود را انتخاب کنید:
- ظرفیت حمل بار
- عمر مفید
- استفاده از مواد مقاوم و با کیفیت
- قابلیت حفاظت
- سهولت نصب و تعمیر
- استانداردها و گواهینامه‌ها
- سازگاری با محیط
- کنترل اتوماتیک
سخن پایانی
همان گونه که گفتیم کنتاکتور (CONTACTOR) از مهم ترین تجهیزات صنعت برق به شمار می روند که در بسیاری از مکان ها کاربرد دارند. در این مقاله به تمامی جزئیات مهم این تجهیز اشاره کردیم تا کامل با این محصول صنعتی آشنا شوید.