فرق اموال منقول و غیرمنقول چیست

اموال منقول و غیرمنقول دو دسته اصلی اموال در نظام حقوقی ایران هستند که تفاوت بنیادی آن ها در قابلیت جابجایی بدون آسیب دیدگی است و این تمایز آثار حقوقی گسترده ای در معاملات، دعاوی و تعیین صلاحیت مراجع قضایی دارد. این طبقه بندی نه تنها مبنای بسیاری از قوانین مدنی است، بلکه فهم آن برای عموم مردم و متخصصان حقوقی جهت حفظ حقوق مالکیت و تنظیم صحیح روابط مالی ضروری است.

طبقه بندی اموال به منقول و غیرمنقول، از بنیادی ترین و بااهمیت ترین تقسیمات در نظام حقوقی ایران و بسیاری از نظام های حقوقی دیگر به شمار می رود. این تفکیک صرفاً یک دسته بندی نظری نیست، بلکه پایه و اساس قواعد و مقررات متعددی را تشکیل می دهد که بر نحوه تملک، انتقال، توقیف و رسیدگی به دعاوی مربوط به اموال تأثیر مستقیم دارد. درک دقیق این تفاوت ها برای هر فردی، از یک شهروند عادی که قصد انجام معاملات ساده را دارد تا فعالان اقتصادی، سرمایه گذاران و متخصصان حقوقی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مقاله با هدف تبیین جامع مفهوم مال در قانون مدنی، ارائه تعاریف و دسته بندی های اموال منقول و غیرمنقول و تشریح آثار حقوقی مترتب بر این تقسیم بندی، تدوین شده است تا خوانندگان را با ابعاد مختلف این موضوع آشنا سازد.

مفهوم مال در قانون مدنی ایران

پیش از ورود به تقسیم بندی اموال، لازم است ابتدا مفهوم بنیادین مال را در نظام حقوقی ایران مورد بررسی قرار دهیم. در یک تعریف کلی، مال به هر چیزی اطلاق می شود که قابلیت استفاده و بهره برداری داشته باشد و از نظر اقتصادی دارای ارزش مبادله ای باشد، یعنی بتوان آن را مورد خرید و فروش، اجاره، رهن و سایر معاملات قرار داد. این تعریف نشان دهنده آن است که مال هم می تواند شامل اشیاء مادی و محسوس باشد و هم حقوق و منافعی که ماهیت مادی ندارند اما از ارزش اقتصادی برخوردارند.

برای اینکه چیزی در ردیف اموال قرار گیرد، دو شرط اساسی باید محقق شود: اولاً، آن چیز باید قابلیت اختصاص یافتن به شخص یا اشخاص را داشته باشد؛ به این معنا که بتوان مالکیت آن را به فرد یا نهادی نسبت داد. ثانیاً، آن چیز باید قابلیت رفع نیازهای مادی یا معنوی انسان را داشته باشد و به اصطلاح دارای ارزش اقتصادی باشد. بر این اساس، چیزهایی مانند هوا یا نور خورشید، هرچند که مفید هستند، به دلیل عدم قابلیت اختصاص یافتن و عدم ارزش مبادله ای، مال محسوب نمی شوند.

اموال از یک منظر به دو دسته کلی اموال مادی و اموال حقوقی (معنوی) تقسیم می شوند. اموال مادی، همان طور که از نامشان پیداست، اشیائی هستند که وجود خارجی و قابل لمس دارند، نظیر زمین، ساختمان، خودرو، پول نقد یا لوازم خانگی. در مقابل، اموال حقوقی یا معنوی فاقد کالبد فیزیکی هستند اما ارزش اقتصادی دارند و موضوع حقوق و تعهدات قرار می گیرند، مانند حق سرقفلی، حق اختراع، حق تألیف، سهام شرکت ها یا طلب اشخاص از دیگران. هر دو دسته این اموال، در چارچوب قانون مدنی ایران، مشمول قواعد و احکام مربوط به اموال قرار می گیرند.

اموال منقول (قابل حمل): تعاریف و انواع آن

اموال منقول به آن دسته از دارایی ها گفته می شود که می توان آن ها را بدون آسیب رساندن به خود مال یا به محل استقرار آن، از جایی به جای دیگر منتقل کرد. این دسته از اموال در زندگی روزمره ما فراوان یافت می شوند و معاملات زیادی بر پایه آن ها صورت می گیرد. قانون مدنی ایران در ماده ۱۹ خود به صراحت به تعریف این نوع اموال پرداخته و مبنای تفکیک آن ها را قابلیت جابجایی قرار داده است.

تعریف حقوقی اموال منقول

مطابق با ماده ۱۹ قانون مدنی، اشیائی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید منقول است. این تعریف حقوقی بر دو رکن اساسی تأکید دارد: اول، قابلیت جابجایی فیزیکی مال، و دوم، عدم وارد آمدن هرگونه خرابی یا نقص به خود مال یا به محلی که مال از آن جابجا می شود. برای مثال، یک خودرو، یک قطعه فرش یا یک کتاب، به راحتی و بدون اینکه آسیب ببینند، قابل انتقال هستند و به همین دلیل، در زمره اموال منقول قرار می گیرند.

دسته بندی اموال منقول

اموال منقول خود به دو دسته اصلی تقسیم می شوند که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند و از نظر حقوقی مهم هستند:

اموال منقول ذاتی

این دسته شامل اشیائی می شود که ذاتاً و به واسطه طبیعت خود، قابل جابجایی و انتقال هستند. این نوع اموال نیازی به تغییر یا جداسازی از مال دیگری برای حرکت ندارند و جابجایی آن ها هیچگونه خدشه ای به ماهیت یا ارزش آن ها وارد نمی کند.

• تعریف: اشیائی که ذاتاً و به طور طبیعی دارای قابلیت جابجایی هستند.
• مثال ها: خودرو، انواع وسایل نقلیه، فرش، لباس، کتاب، پول نقد، طلا و جواهرات، لوازم خانگی، محصولات کشاورزی پس از برداشت (مانند میوه، گندم، برنج)، دام و طیور، و هر کالای مصرفی و تجاری که قابلیت حمل و نقل را دارد.

اموال در حکم منقول (اموال غیرمادی منقول)

این دسته شامل حقوق و منافعی است که اگرچه ذاتاً مادی و قابل لمس نیستند، اما قانونگذار آن ها را در حکم اموال منقول قرار داده است. این امر به دلیل قابلیت انتقال و مبادله اقتصادی آن ها صورت می گیرد و قواعد مربوط به اموال منقول بر آن ها جاری می شود.

• تعریف: حقوق و منافعی که ذاتاً ماهیت مادی ندارند، اما از نظر حقوقی و به موجب قانون، حکم مال منقول را پیدا کرده اند.
• مثال ها:
  • حق سرقفلی: حقی که به مستأجر محل کسب یا تجارت تعلق می گیرد.
  • سهام شرکت ها و اوراق قرضه: اسناد مالی که نماینده سهم در شرکت یا طلب از آن هستند.
  • حقوق معنوی: مانند حق اختراع، حق تألیف و حق علائم تجاری که خالقان آن ها را از آثار خود منتفع می سازند.
  • طلب اشخاص از دیگران: دیونی که افراد از سایرین طلب دارند و قابل انتقال هستند.
  • حق انتفاع از اموال منقول: حق استفاده از مال منقول دیگری.

اموال غیرمنقول (غیرقابل حمل): تعاریف و انواع آن

در مقابل اموال منقول، دسته دیگری از اموال وجود دارند که قابلیت جابجایی ندارند یا جابجایی آن ها مستلزم وارد آمدن خسارت به خود مال یا محل استقرار آن است. این اموال که نقش بسیار مهمی در اقتصاد و حقوق مالکیت ایفا می کنند، تحت عنوان اموال غیرمنقول شناخته می شوند. قانون مدنی ایران در ماده ۱۲ خود به تعریف این نوع از اموال پرداخته و مبنای تفکیک آن ها را عدم قابلیت جابجایی یا جابجایی همراه با آسیب قرار داده است.

تعریف حقوقی اموال غیرمنقول

مطابق با ماده ۱۲ قانون مدنی، مال غیرمنقول آن است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود. اعم از اینکه استقرار آن ذاتی باشد یا به واسطه عمل انسان به نحوی که انتقال آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود. این تعریف صراحتاً بیان می دارد که مال غیرمنقول یا ذاتاً غیرقابل جابجایی است (مانند زمین) یا به دلیل اتصال به زمین یا بنا، جابجایی آن فقط با تخریب یا نقص مال یا محل آن امکان پذیر است. این ویژگی مبنای بسیاری از احکام خاص حقوقی مربوط به اموال غیرمنقول است.

دسته بندی اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول نیز به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند که هر یک دارای ماهیت و ویژگی های حقوقی متمایزی هستند:

اموال غیرمنقول ذاتی

این گروه شامل اموالی است که به واسطه طبیعت خود و بدون دخالت انسان، از امکان جابجایی برخوردار نیستند. این اموال از ازل در جای خود ثابت بوده اند و جابجایی آن ها عملاً غیرممکن یا مستلزم تخریب کلی آن هاست.

• تعریف: اموالی که به واسطه ماهیت و طبیعت خود، غیرقابل جابجایی هستند.
• مثال ها: زمین، کوه ها، معادن (قبل از استخراج مواد معدنی)، دریاها، رودخانه ها و سایر پدیده های طبیعی که در جای خود ثابت هستند.

اموال غیرمنقول به واسطه عمل انسان (در اثر عمل انسان)

این دسته از اموال در ابتدا ممکن است منقول بوده اند، اما به دلیل اتصال و ادغام محکم با یک مال غیرمنقول (مانند زمین یا ساختمان)، ماهیت غیرمنقول پیدا کرده اند. جابجایی آن ها بدون وارد آمدن آسیب جدی به خود مال یا به بنای متصل به آن، امکان پذیر نیست.

• تعریف: اموالی که ذاتاً منقول بوده اند اما به واسطه عمل انسان و اتصال محکم به مال غیرمنقول، ویژگی غیرمنقول بودن را کسب کرده اند.
• مثال ها: ساختمان ها، سدها، پل ها، درختان و نهال هایی که در زمین کاشته شده اند و ریشه دوانده اند، لوله کشی های ثابت، تأسیسات و منصوبات دائمی بنا، مانند سیستم های گرمایشی و سرمایشی مرکزی.

طبقه بندی دقیق اموال به منقول و غیرمنقول، اساسی ترین تمایز در حقوق اموال ایران است که پیامدهای حقوقی فراوانی از جمله در نحوه انتقال، صلاحیت دادگاه ها و توقیف اموال دارد.

اموال در حکم غیرمنقول (به واسطه تخصیص)

این نوع اموال ذاتاً منقول هستند، اما قانونگذار به دلیل اختصاص دائمی آن ها به امر زراعت و آبیاری یا سایر امور مربوط به اموال غیرمنقول، حکم مال غیرمنقول را برای آن ها در نظر گرفته است (ماده ۱۷ قانون مدنی). هدف از این حکم، تسهیل و حمایت از امور کشاورزی و یکپارچگی اقتصادی املاک زراعی است.

• تعریف: اموالی که ذاتاً منقول هستند اما به دلیل اختصاص دائمی به امر زراعت و آبیاری یا خدمت به مال غیرمنقول، از نظر قانونی حکم مال غیرمنقول را می یابند.
• شرایط:
  1. مال ذاتاً منقول باشد.
  2. به قصد استفاده در عمل زراعت و آبیاری به کار رود یا برای استفاده دائمی از یک مال غیرمنقول تخصیص یافته باشد.
• مثال ها: گاو و سایر حیوانات کار در مزرعه، ادوات و ابزار زراعت، بذر و نهال آماده کاشت، پمپ آب منصوب برای آبیاری زمین.

اموال غیرمنقول تبعی

اموال غیرمنقول تبعی شامل حقوق و دعاوی ای هستند که موضوع آن ها یک مال غیرمنقول است. این حقوق و دعاوی، اگرچه خودشان ماهیت مادی ندارند، اما از نظر قانونی و قواعد مربوط به صلاحیت و سایر احکام، تابع مال غیرمنقول اصلی محسوب می شوند (ماده ۱۸ قانون مدنی).

• تعریف: حقوق و دعاوی ای که موضوع آن ها مال غیرمنقول است و از حیث قواعد حقوقی، حکم مال غیرمنقول را پیدا می کنند.
• مثال ها: حق انتفاع از ملک (مانند حق سکنی یا حق عمری)، حق ارتفاق (مانند حق عبور یا حق مجری آب بر ملک دیگری)، دعوای خلع ید، دعوای تخلیه ید، دعوای تصرف عدوانی (مربوط به اموال غیرمنقول).

تفاوت های کلیدی و آثار حقوقی اموال منقول و غیرمنقول (مقایسه جامع)

تمایز میان اموال منقول و غیرمنقول صرفاً یک تقسیم بندی نظری نیست، بلکه پیامدهای حقوقی گسترده ای دارد که بر معاملات، روابط قراردادی، دعاوی حقوقی و حتی صلاحیت مراجع قضایی تأثیر می گذارد. درک این تفاوت ها برای هر فردی که با اموال سروکار دارد، حیاتی است.

جدول مقایسه ای جامع

ویژگی	اموال منقول	اموال غیرمنقول
قابلیت جابجایی	دارد (بدون آسیب به خود مال یا محل)	ندارد (یا جابجایی با آسیب به خود مال یا محل)
الزام به سند رسمی برای انتقال	عموماً خیر (با قبض و اقباض)، مگر در موارد خاص (مثل خودرو)	بله (الزام به تنظیم سند رسمی در دفترخانه)
صلاحیت دادگاه	دادگاه محل اقامت خوانده (ماده ۱۱ ق.آ.د.م)	دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول (ماده ۱۲ ق.آ.د.م)
نحوه توقیف	ساده تر و سریع تر توسط مأمور اجرا	پیچیده تر، نیاز به استعلام از اداره ثبت اسناد
تملک توسط اتباع خارجی	معمولاً بدون محدودیت	محدودیت های قانونی و نیاز به مجوز خاص (ماده ۸ ق.م)
حق شفعه	وجود ندارد	فقط در حصه مشاع از اموال غیرمنقول (ماده ۸۰۸ ق.م)
هزینه دادرسی	بر اساس ارزش خواسته (مبلغ مورد مطالبه خواهان)	بر اساس ارزش معاملاتی منطقه (تعیین کارشناس رسمی)
رهن و وثیقه گذاری	امکان پذیر است (با تشریفات خاص)	متداول تر و مطمئن تر (وثیقه ملکی)

تفاوت در قابلیت جابجایی

مهم ترین و اصلی ترین تفاوت که مبنای این دسته بندی است، در قابلیت فیزیکی جابجایی مال نهفته است. اموال منقول را می توان به راحتی از محلی به محل دیگر منتقل کرد، در حالی که اموال غیرمنقول یا ذاتاً غیرقابل جابجایی هستند (مانند زمین) یا جابجایی آن ها مستلزم تخریب یا نقص جدی مال یا محل استقرار آن است (مانند یک ساختمان).

تفاوت در نحوه انتقال مالکیت و الزامات سند رسمی

انتقال مالکیت اموال غیرمنقول، از جمله زمین و ساختمان، نیازمند تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی است و تنها با ثبت رسمی در اداره ثبت اسناد و املاک، مالکیت منتقل و سند معتبر صادر می شود (مواد ۲۲ و ۴۶ قانون ثبت). این امر برای ایجاد امنیت حقوقی و جلوگیری از اختلافات ضروری است. در مقابل، انتقال مالکیت اکثر اموال منقول با صرف قبض و اقباض (تسلیم و تسلّم) صورت می گیرد و نیاز به سند رسمی ندارد، اگرچه در مواردی مانند خودرو، قانون، تنظیم سند رسمی را الزامی دانسته است.

تفاوت در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به دعاوی

صلاحیت دادگاه ها در رسیدگی به دعاوی مربوط به اموال منقول و غیرمنقول متفاوت است. بر اساس ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی مربوط به اموال منقول عموماً در دادگاه محل اقامت خوانده (طرف دعوا) رسیدگی می شود. اما در مورد اموال غیرمنقول، ماده ۱۲ همین قانون، دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول را صالح به رسیدگی می داند. این تفاوت برای جلوگیری از سرگردانی در دعاوی مرتبط با اموال غیرمنقول که دارای مکان ثابتی هستند، وضع شده است.

تفاوت در نحوه توقیف اموال (اجرای احکام)

فرایند توقیف اموال نیز برای هر دو دسته متفاوت است. توقیف اموال منقول معمولاً ساده تر و سریع تر توسط مأمور اجرا صورت می گیرد؛ به این صورت که مأمور اجرا مال را شناسایی و توقیف می کند. اما توقیف اموال غیرمنقول تشریفات پیچیده تری دارد و نیازمند استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک کشور است تا از وضعیت مالکیت و عدم وجود موانع قانونی برای توقیف اطمینان حاصل شود.

تفاوت در تملک توسط اتباع خارجی

در ایران، تملک اموال غیرمنقول توسط اتباع خارجی با محدودیت های قانونی روبروست و معمولاً نیازمند اخذ مجوزهای خاص از مراجع ذی صلاح است (ماده ۸ قانون مدنی و آیین نامه های مربوطه). هدف از این محدودیت ها، حفظ حاکمیت ملی بر اراضی و املاک کشور است. در حالی که تملک اموال منقول توسط اتباع خارجی عموماً بدون محدودیت خاصی انجام می شود.

تفاوت در حق شفعه

حق شفعه، که به شریک در مال مشاع اجازه می دهد تا سهم فروخته شده توسط شریک دیگر را با همان شرایط خریداری کند، تنها در مورد حصه مشاع از اموال غیرمنقول (نظیر زمین و ساختمان) وجود دارد (ماده ۸۰۸ قانون مدنی). این حق در مورد اموال منقول مصداقی ندارد.

تفاوت در هزینه دادرسی

هزینه دادرسی در دعاوی مربوط به اموال نیز متفاوت است. برای اموال منقول، هزینه دادرسی بر اساس ارزش خواسته یا مبلغ مورد مطالبه خواهان تعیین می شود. اما در مورد اموال غیرمنقول، علاوه بر ارزش خواسته، ارزش معاملاتی منطقه که توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می شود نیز ملاک قرار می گیرد و بر اساس آن هزینه دادرسی محاسبه و دریافت می گردد.

تفاوت در رهن و وثیقه گذاری

اگرچه هر دو نوع اموال می توانند موضوع رهن و وثیقه گذاری قرار گیرند، اما اموال غیرمنقول به دلیل ثبات و عدم قابلیت جابجایی، به عنوان وثیقه مطمئن تر و با ارزش تری در معاملات و تسهیلات بانکی تلقی می شوند. رهن ملک، از متداول ترین انواع وثیقه گذاری است.

تفاوت در دعاوی خاص

برخی دعاوی حقوقی به طور خاص مربوط به اموال غیرمنقول هستند و در مورد اموال منقول کاربردی ندارند. از جمله این دعاوی می توان به دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق، مزاحمت از حق و خلع ید اشاره کرد که همگی ناظر بر حقوق مربوط به املاک و مستغلات هستند و در خصوص اموال منقول قابل طرح نیستند.

اهمیت عملی و کاربردهای شناخت تفاوت ها

شناخت دقیق تفاوت میان اموال منقول و غیرمنقول تنها یک دانش نظری نیست، بلکه دارای اهمیت عملی و کاربردهای گسترده ای در زندگی روزمره و فعالیت های اقتصادی و حقوقی افراد است. این آگاهی می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و ابهامات حقوقی جلوگیری کرده و به تصمیم گیری های صحیح تر کمک کند.

یکی از مهم ترین کاربردهای این شناخت، جلوگیری از اختلافات و سوءتفاهمات حقوقی است. بسیاری از دعاوی و نزاعات حقوقی به دلیل عدم آگاهی از ماهیت منقول یا غیرمنقول بودن مال و پیامدهای حقوقی آن رخ می دهد. برای مثال، ندانستن اینکه آیا یک لوله کشی ثابت جزو اموال غیرمنقول بناست یا خیر، می تواند در هنگام خرید و فروش ملک یا محاسبه ارزش آن، مشکلاتی ایجاد کند.

کاربرد دیگر، در تنظیم صحیح قراردادها است. قراردادهای خرید و فروش، اجاره، رهن، وصیت نامه و سایر عقود مالی باید با در نظر گرفتن نوع مال (منقول یا غیرمنقول) تنظیم شوند. شرایط صحت و الزامات قانونی هر قرارداد بسته به نوع مال متفاوت است. مثلاً، برای فروش ملک، تنظیم سند رسمی الزامی است، در حالی که برای فروش اکثر کالاهای منقول، صرفاً مبادله و تحویل کالا کافی است. آگاهی از این تفاوت ها به افراد کمک می کند تا قراردادهایی محکم و بی عیب و نقص تنظیم کنند و از تضییع حقوق خود جلوگیری نمایند.

همچنین، این دانش در حفظ حقوق و منافع مالکیت افراد نقشی کلیدی دارد. دانستن اینکه چه قواعدی بر توقیف اموال شما حاکم است یا دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مربوط به ملک شما کجاست، به شما امکان می دهد تا در مواقع لزوم، به درستی از حقوق خود دفاع کنید. به عنوان مثال، اگر قصد توقیف مال بدهکار را دارید، آگاهی از تفاوت فرایند توقیف اموال منقول و غیرمنقول، سرعت و کارایی اقدام شما را افزایش می دهد.

در نهایت، این شناخت برای آگاهی از الزامات قانونی در مراجع قضایی و مواجهه با مسائل حقوقی بسیار مهم است. از انتخاب دادگاه صالح برای طرح دعوا گرفته تا تعیین میزان هزینه دادرسی و شیوه اجرای احکام، همگی متأثر از این طبقه بندی هستند. سرمایه گذاران در حوزه املاک، وکلای دادگستری، دانشجویان حقوق و حتی عموم مردم در مواجهه با موضوعاتی نظیر ارث، وصیت، رهن و وقف، نیاز مبرمی به درک عمیق این تمایزات دارند تا بتوانند تصمیمات آگاهانه و مطابق با قانون اتخاذ کنند.

نتیجه گیری

طبقه بندی اموال به منقول و غیرمنقول، یکی از ارکان اساسی و مهم در حقوق مدنی ایران است که فراتر از یک تقسیم بندی نظری، دارای آثار حقوقی گسترده و کاربردی در تمامی جنبه های مرتبط با اموال است. فرق اموال منقول و غیرمنقول چیست، پرسشی است که پاسخ به آن در قابلیت جابجایی مال بدون وارد آمدن آسیب به خود مال یا محل آن نهفته است. اموال منقول به راحتی قابل حمل و نقل هستند، در حالی که اموال غیرمنقول یا ذاتاً ثابتند و یا جابجایی آن ها مستلزم تخریب است.

این تمایز بنیادین، احکام متفاوتی را در حوزه هایی نظیر نحوه انتقال مالکیت و لزوم سند رسمی، صلاحیت دادگاه های رسیدگی کننده به دعاوی، چگونگی توقیف اموال، محدودیت های تملک توسط اتباع خارجی، وجود یا عدم وجود حق شفعه و تعیین هزینه دادرسی به دنبال دارد. درک صحیح این تفاوت ها برای هر فردی، از شهروندان عادی تا متخصصان حقوقی و فعالان اقتصادی، ضروری است تا بتوانند در معاملات خود با اطمینان عمل کرده، از حقوق مالکیت خود به نحو احسن دفاع نمایند و از بروز اختلافات و مشکلات حقوقی جلوگیری کنند.

آگاهی از این مبانی حقوقی به افراد کمک می کند تا قراردادها را به درستی تنظیم کرده، در دعاوی حقوقی مسیر صحیح را انتخاب کنند و در مجموع، با درک بهتری از الزامات قانونی، از منافع خود صیانت نمایند. در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به اقدام قانونی در خصوص اموال، همواره توصیه می شود که با یک وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب مشورت نمایید تا از راهنمایی تخصصی بهره مند شوید و از تصمیمات نادرست پرهیز کنید.

سوالات متداول

آیا خودرو مال منقول است یا غیرمنقول؟ چرا؟

خودرو مال منقول محسوب می شود. زیرا قابلیت جابجایی از محلی به محل دیگر را بدون اینکه به خود مال یا محل آن خرابی وارد آید، داراست. با این حال، انتقال مالکیت آن، مانند برخی دیگر از اموال منقول با اهمیت، نیازمند تنظیم سند رسمی است.

آیا سهام شرکت ها جزء اموال منقول محسوب می شوند؟

بله، سهام شرکت ها جزء اموال در حکم منقول محسوب می شوند. اگرچه سهام ماهیت فیزیکی ندارند و قابل لمس نیستند، اما از نظر حقوقی قابلیت نقل و انتقال دارند و قانونگذار احکام اموال منقول را برای آن ها در نظر گرفته است.

حق سرقفلی منقول است یا غیرمنقول؟

حق سرقفلی نیز جزء اموال در حکم منقول است. این حق یک حق غیرمادی است که برای مستأجر محل کسب و کار ایجاد می شود و قابل انتقال است، بنابراین از نظر حقوقی به آن حکم مال منقول داده می شود.

آیا می توان یک ملک را بدون سند رسمی خرید و فروش کرد؟

انتقال مالکیت اموال غیرمنقول (مانند ملک) به طور قانونی و رسمی، مستلزم تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی و ثبت آن در اداره ثبت اسناد و املاک است. خرید و فروش با قولنامه یا مبایعه نامه عادی، صرفاً تعهد به انتقال رسمی مالکیت ایجاد می کند و مالکیت را به صورت رسمی و قطعی منتقل نمی کند و می تواند منشأ مشکلات حقوقی فراوانی باشد.

در وصیت نامه، آیا بین اموال منقول و غیرمنقول تفاوتی وجود دارد؟

در خصوص وصیت نامه، تفاوتی اساسی میان اموال منقول و غیرمنقول در نحوه وصیت و اعتبار آن وجود ندارد. وصیت می تواند شامل هر دو نوع مال باشد. با این حال، مانند سایر معاملات، اگر موضوع وصیت یک مال غیرمنقول باشد، انجام تشریفات قانونی برای انتقال مالکیت آن پس از فوت موصی (وصیت کننده) الزامی است. نکته مهم این است که وصیت تا یک سوم (ثلث) اموال معتبر است و مازاد بر آن، نیازمند تأیید وراث است، که این قاعده شامل هر دو نوع مال می شود.

چرا درختان کاشته شده در زمین، غیرمنقول محسوب می شوند؟

درختانی که در زمین کاشته شده اند و ریشه دوانده اند، جزء اموال غیرمنقول به واسطه عمل انسان محسوب می شوند. زیرا آن ها به طور محکم به زمین متصل شده اند و جداسازی آن ها از زمین بدون وارد آمدن خرابی و آسیب جدی به خود درختان یا زمین، امکان پذیر نیست. اما اگر درختان قطع شوند، تبدیل به چوب شده و ماهیت منقول پیدا می کنند.