نحوه اجرای مهریه از طریق ثبت

مطالبه مهریه از طریق ثبت یکی از روش های قانونی و سریع تر برای زوجه است که می تواند بر اساس سند رسمی ازدواج خود، بدون نیاز به مراجعه اولیه به دادگاه، برای توقیف اموال زوج اقدام کند. این روش به دلیل ماهیت سند نکاحیه که لازم الاجرا تلقی می شود، اهمیت ویژه ای دارد.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد نکاح، همواره از جایگاه ویژه ای در نظام حقوقی و شرعی ایران برخوردار بوده است. این حق مالی، به محض انعقاد عقد دائم، به مالکیت زن در می آید و او می تواند هر زمان که اراده کند، آن را مطالبه نماید. روش های متعددی برای وصول مهریه پیش بینی شده که مهم ترین آن ها مراجعه به دادگاه خانواده و یا اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور است. انتخاب مسیر صحیح برای مطالبه مهریه، می تواند تأثیر بسزایی در سرعت و کارآمدی فرآیند وصول داشته باشد. در گذشته، بخشنامه هایی وجود داشت که زوجه را ملزم به مراجعه اولیه به اداره ثبت می کرد، اما با تغییرات قانونی اخیر، این رویه دستخوش تحول شده و اکنون حق انتخاب با زوجه است. این مقاله به بررسی جامع و تخصصی نحوه اجرای مهریه از طریق ثبت، مراحل، مزایا، معایب و نکات کلیدی آن، با تأکید بر آخرین تغییرات قانونی می پردازد.

آشنایی با ماهیت مهریه و انواع آن

مهریه به عنوان یک تعهد مالی از سوی زوج به زوجه در زمان عقد نکاح، نه تنها پشتوانه اقتصادی برای زن محسوب می شود، بلکه نمادی از احترام و مسئولیت پذیری زوج در قبال همسر خود است. مفهوم مهریه ریشه ای عمیق در فقه اسلامی و قوانین مدنی ایران دارد و شرایط و انواع مختلفی برای آن متصور است که هر یک آثار حقوقی خاص خود را دارند.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه از نظر نحوه پرداخت، به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، که رایج ترین شکل آن در جامعه ایران است، به محض وقوع عقد نکاح، بر ذمه زوج مستقر می شود. در مهریه عندالمطالبه، هر زمان که زوجه آن را مطالبه کند، زوج موظف به پرداخت است و نیازی به اثبات توانایی مالی (استطاعت) زوج نیست. صرف تقاضای زوجه برای وصول مهریه عندالمطالبه، زوج را مکلف به پرداخت می نماید. عدم پرداخت آن، می تواند موجب پیگیری قانونی از طریق ثبت یا دادگاه شود و حتی می تواند به توقیف اموال زوج یا اعمال ممنوع الخروجی منجر گردد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، علاوه بر مطالبه زوجه، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی زوج است. به عبارت دیگر، زوجه باید در دادگاه ثابت کند که زوج توانایی پرداخت مهریه را دارد. این امر ممکن است فرآیند مطالبه را طولانی تر و پیچیده تر کند، زیرا اثبات استطاعت مالی زوج، خود مستلزم ارائه دلایل و مدارک کافی به مرجع قضایی است. در عمل، بسیاری از زوجین برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده، از تعیین مهریه به صورت عندالاستطاعه پرهیز می کنند.

مبانی قانونی مهریه

مهریه دارای مبانی محکم شرعی و قانونی است. در شریعت اسلام، مهریه حق مسلم زن محسوب می شود و در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است. از منظر حقوقی، مواد ۱۰۸۲ تا ۱۱۰۱ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به تفصیل به احکام و مقررات مربوط به مهریه پرداخته اند. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند: «به محض عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» این ماده اساس مالکیت زن بر مهریه و حق تصرف او را تبیین می کند. سند ازدواج که یک سند رسمی محسوب می شود، مبنای قانونی برای لازم الاجرا بودن مهریه است و به زوجه اجازه می دهد تا از طریق مراجع رسمی نسبت به مطالبه آن اقدام کند.

بررسی روش های مطالبه مهریه در قوانین ایران: رویکردها و تحولات اخیر

وصول مهریه در ایران، از گذشته تاکنون، از دو مسیر اصلی دادگاه خانواده و اداره اجرای ثبت اسناد و املاک پیگیری می شود. هر یک از این روش ها، دارای سازوکار، مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب میان آن ها بستگی به شرایط پرونده و تشخیص زوجه دارد. تحولات قانونی اخیر نیز در این حوزه، به ویژه در مورد تقدم و تأخر این دو روش، نکات مهمی را مطرح ساخته است.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

دادگاه خانواده مرجع اصلی رسیدگی به دعاوی مرتبط با مهریه است. روند کلی مطالبه مهریه از طریق دادگاه به شرح زیر است:

1. ثبت دادخواست: زوجه یا وکیل قانونی وی باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواستی مبنی بر مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت نماید.
2. پرداخت هزینه دادرسی: برای ثبت دادخواست، زوجه ملزم به پرداخت هزینه ای معادل سه و نیم درصد از میزان مهریه مورد مطالبه است. این هزینه در مراحل اولیه باید توسط زوجه پرداخت شود.
3. رسیدگی قضایی و صدور حکم: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و مراحل رسیدگی شامل تبادل لوایح، برگزاری جلسات دادرسی و در نهایت صدور رأی توسط قاضی انجام می شود. این فرآیند ممکن است زمان بر باشد و به دلیل ماهیت قضایی، پیچیدگی های خاص خود را دارد.
4. اجرای حکم: در صورت صدور حکم قطعی به نفع زوجه، پرونده برای اجرای حکم به واحد اجرای احکام مدنی دادگستری ارجاع می شود. در این مرحله، زوجه می تواند نسبت به معرفی اموال زوج برای توقیف یا در صورت عدم معرفی اموال، درخواست حکم جلب یا تقسیط مهریه را مطرح کند.

این روش به خصوص زمانی کاربرد دارد که زوجه از اموال مشخصی از زوج اطلاع نداشته باشد و نیاز به استعلامات گسترده تر و یا امکان اعمال حکم جلب در صورت عدم استطاعت زوج وجود داشته باشد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد

سند ازدواج به دلیل ماهیت رسمی و لازم الاجرای خود، این امکان را فراهم می آورد که زوجه مستقیماً از طریق ادارات اجرای ثبت اسناد و املاک کشور برای مطالبه مهریه اقدام کند. این روش از سرعت بیشتری برخوردار است و در صورتی که زوج دارای اموال مشخصی باشد، می تواند بسیار کارآمد باشد.

تغییرات قانونی اخیر (لغو اجبار مراجعه اولیه به ثبت در سال ۱۴۰۳/۱۴۰۴) و پیامدهای آن:

تا پیش از اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، و مطابق با بخشنامه های صادره، زوجه برای مطالبه مهریه، ابتدا ملزم به مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک بود و تنها در صورتی که اداره ثبت ظرف مدت دو ماه موفق به شناسایی و توقیف اموال زوج نمی شد یا ظرف شش ماه عملیات اجرایی به نتیجه نمی رسید، زوجه می توانست با دریافت گواهی از ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کند. این بخشنامه با هدف کاهش ورودی پرونده ها به دستگاه قضایی و تسریع در وصول مهریه از طریق ظرفیت های اجرایی ثبت صادر شده بود.

اما با تصویب «قانون برنامه هفتم توسعه» در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، این اجبار لغو شد. در حال حاضر، زوجه برای مطالبه مهریه خود، حق انتخاب دارد که مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند یا از طریق اداره اجرای ثبت اقدام نماید. این تغییر قانونی، بار دیگر اختیار کامل انتخاب مرجع را به زوجه بازگردانده و انعطاف پذیری بیشتری در فرآیند مطالبه مهریه ایجاد کرده است. این تحول، به زوجین امکان می دهد تا با توجه به شرایط خاص خود، اعم از وجود یا عدم وجود اموال مشخص از زوج، وکیل خود و سایر عوامل، بهترین روش را برای وصول مهریه انتخاب کنند.

با لغو اجبار مراجعه اولیه به ثبت، زوجه اکنون می تواند آزادانه یکی از دو روش دادگاه یا ثبت را برای مطالبه مهریه خود برگزیند.

مراحل گام به گام اجرای مهریه از طریق ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد، یک فرآیند اجرایی است که با هدف توقیف و فروش اموال زوج برای پرداخت مهریه زوجه انجام می شود. در این روش، سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا مبنای عمل قرار می گیرد. در ادامه، مراحل این فرآیند به صورت گام به گام تشریح شده است:

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا

اولین و پیش نیاز اساسی برای هرگونه اقدام حقوقی و قضایی در ایران، از جمله مطالبه مهریه، ثبت نام در سامانه ثنا است. این سامانه بستر ارتباط الکترونیکی افراد با قوه قضائیه و سایر نهادهای حقوقی را فراهم می آورد. زوجه (یا وکیل ایشان) باید ابتدا به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و مراحل ثبت نام و احراز هویت خود را در سامانه ثنا تکمیل نماید. تمامی ابلاغیه ها و مکاتبات رسمی در طول فرآیند اجرای مهریه، به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه انجام خواهد شد.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده عقدنامه

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، زوجه یا وکیل قانونی او باید به دفترخانه ازدواجی که سند نکاحیه در آن تنظیم و ثبت شده است، مراجعه کند.

• مدارک مورد نیاز: در این مرحله، همراه داشتن اصل سند ازدواج (یا رونوشت آن در صورت عدم دسترسی به اصل)، اصل شناسنامه و اصل کارت ملی زوجه ضروری است. در صورتی که وکیل اقدام می کند، وکالت نامه رسمی نیز باید ارائه شود.
• نحوه تنظیم درخواست صدور اجرائیه مهریه: زوجه باید درخواست کتبی خود مبنی بر صدور اجرائیه مهریه را به سردفتر ارائه دهد. این درخواست شامل مشخصات کامل زوجین و میزان مهریه مورد مطالبه است.
• نقش سردفتر در صدور اجرائیه: سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت زوجه برای درخواست اجرا و بررسی صحت و سقم سند ازدواج، نسبت به تهیه و امضای برگ اجرائیه مهریه اقدام می نماید. این برگ اجرائیه، دستور رسمی برای وصول مهریه از طریق اداره ثبت است و پرونده پس از صدور، توسط سردفتر به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارجاع داده می شود.

گام سوم: ارجاع پرونده به اداره اجرای ثبت

پرونده اجرائیه مهریه پس از تکمیل در دفترخانه، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک مربوطه ارسال می گردد. در این اداره، پرونده به یک واحد اجرایی ارجاع داده شده و تحت نظر مسئول اجرا قرار می گیرد.

• توضیح اداره اجرای ثبت اسناد: این اداره مسئولیت اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا را بر عهده دارد و در خصوص مهریه، به عنوان مرجعی برای توقیف و وصول آن از اموال زوج عمل می کند.
• مدت زمان ابلاغ اجرائیه به زوج: پس از تشکیل پرونده در اداره ثبت، اجرائیه مهریه به زوج ابلاغ می شود. زوج از تاریخ ابلاغ، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام نماید. این ابلاغیه نیز از طریق سامانه ثنا به زوج ارسال می گردد. در این مدت، زوج می تواند مهریه را پرداخت کند، یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا اموالی را برای توقیف معرفی نماید.

گام چهارم: معرفی و توقیف اموال زوج (بعد از ۱۰ روز مهلت)

چنانچه زوج ظرف ۱۰ روز مهلت مقرر، نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال اقدام نکند، زوجه می تواند درخواست معرفی و توقیف اموال وی را مطرح نماید. این مرحله قلب فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت است.

• استعلامات چهارگانه: اداره ثبت برای شناسایی اموال زوج، می تواند از مراجع زیر استعلام به عمل آورد:
  1. بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
  2. اداره راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای شناسایی وسایل نقلیه به نام زوج.
  3. اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات (اعم از زمین، خانه، مغازه) به نام زوج.
  4. شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار متعلق به زوج.

  این استعلامات به اداره ثبت کمک می کند تا لیست جامعی از اموال منقول و غیرمنقول زوج را به دست آورد تا امکان توقیف آن ها فراهم شود.

• نحوه معرفی اموال توسط زوجه یا وکیل: اگر زوجه یا وکیل وی از وجود اموال مشخصی از زوج (مانند حساب بانکی خاص، اتومبیل یا ملک) اطلاع داشته باشند، می توانند مستقیماً آن را به اداره ثبت معرفی کنند تا فرآیند توقیف تسریع یابد.
• ممنوع الخروجی زوج: یکی از مزایای مهم مطالبه مهریه از طریق ثبت، امکان درخواست فوری ممنوع الخروجی زوج است. زوجه می تواند پس از تشکیل پرونده اجرایی و حتی قبل از توقیف اموال، درخواست ممنوع الخروجی زوج را به اداره ثبت ارائه دهد. این اقدام می تواند اهرم فشاری برای پرداخت مهریه توسط زوج باشد.

گام پنجم: ارزیابی اموال توقیف شده و مزایده

پس از شناسایی و توقیف اموال زوج، مراحل نهایی برای وصول مهریه آغاز می شود:

• نقش کارشناس رسمی دادگستری: اموال توقیف شده توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و قیمت گذاری می شوند. این ارزیابی بر اساس نرخ روز و شرایط بازار صورت می گیرد.
• مراحل برگزاری مزایده و پرداخت مهریه: پس از تعیین قیمت پایه، اموال توقیف شده به مزایده گذاشته می شوند. مبلغ حاصل از مزایده، پس از کسر هزینه های اجرایی (حق الاجرا و هزینه های کارشناسی)، به زوجه پرداخت می شود تا مهریه خود را دریافت کند. در صورتی که اموال توقیف شده برای پرداخت تمام مهریه کافی نباشد، زوجه می تواند نسبت به باقی مانده مهریه از سایر طرق قانونی اقدام نماید.

نکات حقوقی و کاربردی در فرایند اجرای مهریه از طریق ثبت

اجرای مهریه از طریق ثبت، هرچند دارای فرآیند مشخصی است، اما شامل نکات حقوقی مهمی می شود که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف (زوجه و زوج) ضروری است. این نکات می توانند بر نتیجه و سرعت پرونده تأثیر بسزایی بگذارند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند.

مستثنیات دین: اموال غیرقابل توقیف

مفهوم مستثنیات دین به اموالی اطلاق می شود که مطابق قانون، حتی در صورت بدهی فرد، نمی توان آن ها را توقیف یا فروخت. این اموال برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای بدهکار و خانواده اش ضروری تلقی می شوند. در زمینه مهریه، مستثنیات دین از اهمیت بالایی برخوردارند و زوجه نمی تواند آن ها را برای وصول مهریه توقیف کند. مهم ترین مصادیق مستثنیات دین عبارتند از:

• منزل مسکونی که در شأن عرفی و نیاز بدهکار و خانواده اش باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوایج ضروری بدهکار و افراد تحت تکفل او لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج یک ماهه بدهکار و افراد تحت تکفل وی.
• وسایل و ابزار کار مورد نیاز کسب و حرفه بدهکار.
• مقدار معینی از مبلغ سپرده بانکی که برای تأمین معاش ضروری باشد.

تشخیص مصادیق مستثنیات دین در هر پرونده، بر عهده مسئول اجرا و در صورت اعتراض، بر عهده دادگاه است.

فرار از دین مهریه: پیامدهای قانونی

فرار از دین به معنی انتقال اموال به قصد عدم پرداخت بدهی است. در زمینه مهریه، اگر زوج پس از مطالبه مهریه توسط زوجه، اقدام به انتقال اموال خود به اشخاص دیگر (نظیر خانواده یا دوستان) با هدف فرار از پرداخت مهریه کند، این عمل می تواند جرم فرار از دین محسوب شود. شرایط اثبات این جرم عبارتند از:

• احراز قصد اضرار به طلبکار (زوجه) توسط زوج.
• انتقال اموال پس از مطالبه رسمی مهریه.
• عدم وجود اموال دیگر برای پرداخت مهریه پس از انتقال.

در صورت اثبات فرار از دین، زوج می تواند علاوه بر مکلف شدن به پرداخت مهریه، به مجازات حبس (شلاق تعزیری درجه شش) و جزای نقدی محکوم شود و معامله صورت گرفته نیز باطل خواهد شد. این موضوع می تواند یکی از اهرم های حقوقی زوجه برای جلوگیری از حیف و میل اموال زوج باشد.

وصول مهریه در صورت فوت زوج

حق مهریه با فوت زوج از بین نمی رود و زوجه می تواند مهریه خود را از ماترک (اموال به جای مانده) همسر متوفی خود مطالبه کند. در این شرایط، زوجه باید مراحل زیر را طی کند:

• دریافت گواهی حصر وراثت: ابتدا باید نسبت به دریافت گواهی حصر وراثت از شورای حل اختلاف اقدام شود تا ورثه قانونی و سهم الارث هر یک مشخص گردد.
• معرفی ورثه: زوجه باید ضمن درخواست مطالبه مهریه، ورثه قانونی زوج متوفی و اموال باقی مانده از وی را معرفی نماید. مهریه زن، قبل از تقسیم ارث میان سایر ورثه، از اصل ماترک پرداخت می شود.

توقیف حقوق و مزایای کارمندان

اگر زوج، کارمند یکی از ادارات دولتی یا مؤسسات وابسته به دولت باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف قسمتی از حقوق و مزایای وی را به اداره ثبت یا دادگاه ارائه دهد. میزان توقیف حقوق و مزایا تابع شرایط خاصی است:

• اگر زوج زن یا فرزند دیگری نداشته باشد، یک چهارم (۲۵ درصد) حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.
• اگر زوج دارای زن یا فرزند (تحت تکفل) باشد، یک سوم (۳۳.۳ درصد) حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.

اداره مربوطه مکلف است پس از ابلاغ دستور توقیف، مبلغ مورد نظر را از حقوق زوج کسر و به حساب اداره اجرا واریز نماید.

انصراف از اجرای مهریه در ثبت

زوجه در هر مرحله از فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت، می تواند از ادامه عملیات اجرایی انصراف دهد. این انصراف باید به صورت کتبی به اداره ثبت اعلام شود. پیامدهای انصراف شامل موارد زیر است:

• پرونده اجرایی مختومه می شود.
• اموال توقیف شده رفع توقیف می گردند.
• اگر انصراف منجر به مختومه شدن پرونده در ثبت شود، زوجه می تواند مجدداً از طریق دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه اقدام کند. این موضوع با توجه به لغو اجبار مراجعه اولیه به ثبت، اکنون امکان پذیر است.

تصمیم به انصراف باید با آگاهی کامل از پیامدهای حقوقی و مالی آن اتخاذ شود.

مقایسه جامع: اجرای مهریه از طریق ثبت در مقابل دادگاه خانواده

انتخاب روش مناسب برای مطالبه مهریه، یکی از تصمیمات مهمی است که زوجه (یا وکیل ایشان) باید اتخاذ کند. هر دو روش اجرای مهریه از طریق ثبت و مطالبه آن از طریق دادگاه خانواده، دارای ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود هستند که در جدول زیر به صورت جامع مقایسه شده اند تا درک بهتری از تفاوت های آن ها حاصل شود.

ویژگی/موضوع	اجرای مهریه از طریق ثبت	مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
سرعت اجرا	معمولاً سریع تر است، زیرا عملیات اجرایی بلافاصله پس از درخواست و ابلاغ اجرائیه آغاز می شود و نیاز به رسیدگی ماهوی نیست.	معمولاً طولانی تر است، نیاز به تعیین وقت دادرسی، جلسات رسیدگی، صدور رأی و قطعیت آن وجود دارد.
هزینه ها برای زوجه	زوجه هزینه دادرسی اولیه پرداخت نمی کند. حق الاجرا (۵٪ از مبلغ مورد اجرا) بر عهده زوج است.	زوجه باید ۳.۵٪ از مبلغ مهریه را به عنوان هزینه دادرسی اولیه پرداخت کند.
نیاز به معرفی اموال	زوجه باید اموال زوج را معرفی کند، یا درخواست استعلامات چهارگانه دهد. در صورت عدم شناسایی مال، فرآیند متوقف یا به کندی پیش می رود.	در صورت عدم وجود اموال یا عدم اطلاع زوجه، امکان درخواست حکم جلب و یا تقسیط مهریه وجود دارد.
ممنوع الخروجی	بلافاصله پس از تشکیل پرونده و صدور اجرائیه قابل درخواست است و سرعت عمل بیشتری دارد.	معمولاً پس از صدور حکم قطعی و اثبات عدم وجود اموال کافی برای پرداخت مهریه (در برخی شرایط خاص).
ملاک قیمت سکه	قیمت سکه در روز ثبت درخواست اجرائیه ملاک قرار می گیرد.	قیمت سکه در روز اجرای حکم یا پرداخت اقساط مهریه ملاک است.
امکان اعسار	زوج می تواند پس از ابلاغ اجرائیه، درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند تا دادگاه در مورد تقسیط آن تصمیم گیری نماید.	زوج می تواند از همان ابتدای رسیدگی یا پس از صدور حکم، درخواست اعسار را به دادگاه تقدیم کند.
سندیت	بر اساس سند رسمی لازم الاجرا (سند ازدواج) که مستقیماً قابلیت اجرا دارد.	بر اساس دادخواست و حکم قضایی که پس از طی مراحل دادرسی صادر می شود.
مرور زمان	اجرائیه صادره از ثبت مشمول مرور زمان نمی شود و هر زمان قابل پیگیری است.	در برخی موارد، اگر زوجه پس از ۵ سال از تاریخ صدور اجرائیه دادگاه اقدام نکند، اجرائیه ممکن است بلااثر تلقی شود (این موضوع بستگی به نوع اجرائیه و تفاسیر حقوقی دارد).
پیچیدگی روند	نسبتاً ساده تر برای اموال مشخص و رسمی، اما در صورت عدم شناسایی اموال، ممکن است کند شود.	پیچیده تر، نیاز به دانش حقوقی بیشتر، و مراحل قضایی طولانی تر.

مدارک ضروری برای اجرای مهریه از طریق ثبت

برای شروع فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت اسناد و املاک، زوجه (یا وکیل قانونی او) باید مدارک خاصی را آماده و ارائه دهد. این مدارک برای احراز هویت، اثبات مالکیت مهریه و آغاز عملیات اجرایی ضروری هستند. عدم ارائه صحیح یا کامل مدارک می تواند موجب تأخیر در روند پرونده شود.

مدارک مورد نیاز عبارتند از:

1. اصل سند ازدواج: این مهم ترین مدرک است، زیرا سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، مبنای قانونی درخواست اجرائیه مهریه است. در صورتی که زوجه به هر دلیلی به اصل سند ازدواج دسترسی نداشته باشد (مانند مفقودی یا در اختیار زوج بودن)، می تواند با مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده عقد، درخواست رونوشت یا المثنی سند ازدواج را ارائه دهد. این رونوشت دارای اعتبار قانونی اصل سند برای این منظور است.
2. اصل و کپی شناسنامه: برای احراز هویت زوجه (و وکیل در صورت وجود).
3. اصل و کپی کارت ملی: مانند شناسنامه، برای احراز هویت و تطابق اطلاعات فردی.
4. وکالتنامه رسمی (در صورت وجود وکیل): اگر زوجه از طریق وکیل اقدام می کند، وکیل باید وکالتنامه رسمی و معتبر خود را که صراحتاً حق مطالبه و اجرای مهریه را به او داده است، ارائه نماید.

نکته بسیار مهم: همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، قبل از هرگونه مراجعه به دفترخانه یا اداره ثبت، ثبت نام در سامانه ثنا و تکمیل فرآیند احراز هویت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی الزامی است. تمامی ابلاغیه ها و مراحل بعدی پرونده از طریق این سامانه پیگیری خواهد شد.

تهیه دقیق و کامل این مدارک، گام نخست و بسیار مهم در تسریع فرآیند اجرای مهریه از طریق اداره ثبت است. توصیه می شود پیش از مراجعه حضوری، نسبت به تکمیل و صحت کلیه مدارک اطمینان حاصل شود.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، حق قانونی و شرعی زوجه است که به محض وقوع عقد نکاح، بر ذمه زوج مستقر می شود. در نظام حقوقی ایران، برای وصول این حق دو مسیر اصلی از طریق دادگاه خانواده و اداره اجرای ثبت اسناد و املاک پیش بینی شده است. با تحولات قانونی اخیر در سال های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، اجبار زوجه به مراجعه اولیه به اداره ثبت لغو شده و اکنون او می تواند با اختیار کامل، یکی از این دو روش را برای احقاق حق خود انتخاب کند.

روش اجرای مهریه از طریق ثبت، به دلیل ماهیت سند ازدواج به عنوان یک سند لازم الاجرا، اغلب فرآیندی سریع تر و کم هزینه تر برای زوجه محسوب می شود، به خصوص اگر زوج دارای اموال مشخصی باشد. این مسیر امکان توقیف فوری اموال و حتی ممنوع الخروجی زوج را فراهم می آورد و زوجه را از پیچیدگی های دادرسی قضایی اولیه بی نیاز می سازد. با این حال، نیاز به معرفی اموال توسط زوجه و وجود برخی محدودیت ها نظیر مستثنیات دین، از جمله ملاحظات مهم در این روش است. در مقابل، مراجعه به دادگاه خانواده، با وجود طولانی تر بودن و نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه، در مواردی که اموال زوج نامشخص است یا نیاز به اعمال حکم جلب وجود دارد، می تواند کارآمدتر باشد.

در نهایت، آگاهی کامل از رویه ها، قوانین، مزایا و معایب هر یک از این روش ها برای متقاضیان مطالبه مهریه ضروری است. انتخاب بهترین راهکار، نه تنها به سرعت وصول مهریه کمک می کند، بلکه می تواند از بروز مشکلات و پیچیدگی های حقوقی و مالی آتی نیز جلوگیری نماید. لذا، اکیداً توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام، با وکلای متخصص در حوزه دعاوی خانواده و مهریه مشورت نموده و با اتکا به دانش و تجربه آنان، بهترین تصمیم را برای پرونده خود اتخاذ کنید.