نمونه اظهارنامه استرداد مال منقول

نمونه اظهارنامه استرداد مال منقول یک ابزار حقوقی رسمی است که به مالک امکان می دهد بازپس گیری اموال منقول خود را از متصرف غیرمجاز به صورت قانونی مطالبه کند و مقدمه ای برای طرح دعوای قضایی است. تصرف غیرمجاز اموال منقول، چالش حقوقی رایجی است که افراد بسیاری با آن مواجه می شوند. این چالش می تواند از مسائل ساده ای چون عدم بازگرداندن یک وسیله امانی تا پیچیدگی های مرتبط با سرقت یا اختلافات خانوادگی متغیر باشد. آگاهی از ابزارهای قانونی نظیر اظهارنامه و دادخواست استرداد مال منقول، نقش حیاتی در احقاق حقوق افراد ایفا می کند. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات جامع و کاربردی تدوین شده تا تمامی ذی نفعان، از جمله افرادی با دانش حقوقی محدود، بتوانند گام های لازم برای بازپس گیری اموال خود را بردارند.

استرداد مال منقول چیست؟ تعریف، انواع و مبانی قانونی

در نظام حقوقی ایران، اموال به دو دسته اصلی منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند. شناخت این تمایز برای درک مفهوم استرداد مال منقول و مبانی قانونی آن ضروری است.

تعریف مال منقول و غیرمنقول

مال غیرمنقول، مالی است که ذاتاً یا به واسطه عملیات انسانی، نقل و انتقال آن از محلی به محل دیگر بدون خرابی یا تغییر اساسی در خود مال و محل آن امکان پذیر نیست؛ مانند زمین، خانه، یا باغ. در مقابل، مال منقول به اشیایی گفته می شود که قابلیت نقل و انتقال از محلی به محل دیگر را داشته باشند، بدون آنکه آسیبی به خود مال یا محل آن وارد آید. ماده ۱۹ قانون مدنی به صراحت در این باره بیان می دارد: «اشیائی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید، منقول است.»

از مصادیق بارز اموال منقول می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خودرو، موتورسیکلت، دوچرخه
• تجهیزات الکترونیکی مانند گوشی موبایل، لپ تاپ، دوربین، تلویزیون
• طلا، جواهرات، سکه
• اثاثیه منزل، مبلمان، لوازم خانگی
• کتاب، اسناد، اوراق بهادار (مانند چک و سفته)
• دام و محصولات کشاورزی (پس از جدا شدن از زمین)

ملاک اصلی تشخیص مال منقول، سهولت در جابجایی بدون وارد آوردن خسارت به خود مال یا محل قرارگیری آن است.

مفهوم استرداد مال منقول

استرداد مال منقول به معنای بازگرداندن مال منقول از تصرف فردی است که بدون مجوز قانونی یا دلیل موجه، آن را در اختیار دارد، به مالک اصلی و قانونی آن. این دعوا زمانی مطرح می شود که مالک، مال خود را از متصرف مطالبه کرده اما متصرف از بازگرداندن آن امتناع ورزد. هدف اصلی این دعوا، احقاق حق مالکیت و بازگرداندن عین مال یا در صورت عدم امکان، مطالبه مثل یا قیمت آن است.

مبانی قانونی استرداد مال منقول

دعوای استرداد مال منقول ریشه در اصول و قواعد کلی حقوقی و قوانین مدنی و آیین دادرسی مدنی دارد. ماده ۳۰۸ قانون مدنی از مهم ترین مواد در این زمینه است که مقرر می دارد: «هر کس مال غیر را از روی عمد یا اشتباه و بدون اذن مالک یا کسی که حق اذن دارد، تصرف کند، ضامن عین و منافع آن است و باید آن را به مالک مسترد نماید.» همچنین، ماده ۳۵۷ قانون مدنی بیان می کند: «هر مالک نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد.»

قانون آیین دادرسی مدنی نیز چارچوب شکلی و procedural این دعوا را مشخص می کند و نحوه اقامه دعوا، ارائه مدارک و رسیدگی در مراجع قضایی را تبیین می نماید.

تفاوت با دعاوی مشابه

دعوای استرداد مال منقول با برخی دعاوی حقوقی و کیفری دیگر شباهت هایی دارد، اما تفاوت های اساسی نیز بین آن ها وجود دارد که شناختشان حائز اهمیت است:

• خیانت در امانت: خیانت در امانت یک جرم کیفری است که در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی تعریف شده است. عنصر اصلی این جرم، سوءنیت و قصد تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال امانی توسط امین است. در حالی که دعوای استرداد مال منقول یک دعوای حقوقی است و صرف عدم بازگرداندن مال (بدون قصد مجرمانه) می تواند منجر به آن شود. اگرچه ممکن است یک واقعه هر دو جنبه حقوقی و کیفری را داشته باشد.
• تصرف عدوانی: دعوای تصرف عدوانی عمدتاً مربوط به اموال غیرمنقول (مانند زمین یا ساختمان) است و هدف آن بازگرداندن وضع به حالت سابق قبل از تصرف غیرمجاز است. این دعوا به اثبات مالکیت نیاز ندارد و صرفاً سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده کافی است. در حالی که استرداد مال منقول، همان طور که از نامش پیداست، در خصوص اموال منقول است و اثبات مالکیت خواهان بر مال، شرط اساسی آن محسوب می شود.
• خلع ید: خلع ید نیز دعوایی است که صرفاً در خصوص اموال غیرمنقول مطرح می شود. این دعوا از سوی مالک ملک غیرمنقول علیه متصرفی که بدون اذن یا سند قانونی ملک را تصرف کرده، اقامه می شود و هدف آن بیرون راندن متصرف از ملک است. همانند تصرف عدوانی، تفاوت اصلی در نوع مال (منقول یا غیرمنقول) است.

چه زمانی می توانید دعوای استرداد مال منقول را مطرح کنید؟ (شرایط اساسی طرح دعوا)

برای اینکه دعوای استرداد مال منقول در مراجع قضایی قابل طرح و رسیدگی باشد، لازم است شرایط حقوقی مشخصی وجود داشته باشد. این شرایط، پایه و اساس ادعای خواهان را تشکیل می دهند.

شرایط کلی

سه شرط اساسی برای طرح دعوای استرداد مال منقول عبارتند از:

1. مالکیت خواهان بر مال منقول: اساسی ترین شرط، این است که خواهان (شخص مطالبه کننده) باید مالک قانونی مال منقول موضوع دعوا باشد. اثبات مالکیت، بار اصلی اثبات را بر دوش خواهان قرار می دهد و بدون آن، دعوا اساساً قابل پیگیری نخواهد بود.

2. تصرف خوانده بر مال موضوع دعوا: مال منقول باید در زمان طرح دعوا، در تصرف و ید خوانده (شخصی که مال در اختیار اوست) باشد. اگر مال در تصرف شخص ثالثی باشد یا از بین رفته باشد، دعوای استرداد عین مال به معنای واقعی کلمه امکان پذیر نیست و ممکن است دعوا به مطالبه قیمت یا مثل آن تبدیل شود.

3. مطالبه مال از سوی مالک و امتناع متصرف از استرداد: خواهان باید پیش از طرح دعوا، به صورت رسمی یا غیررسمی (ترجیحاً رسمی از طریق اظهارنامه) مال خود را از متصرف مطالبه کرده باشد و متصرف با وجود این مطالبه، از بازگرداندن مال خودداری نماید. این شرط نشان دهنده «عدم رضایت مالک» به ادامه تصرف و «امتناع خوانده» از استرداد است.

مصادیق رایج برای طرح دعوا

دعوای استرداد مال منقول در موقعیت های مختلفی می تواند مطرح شود. برخی از رایج ترین مصادیق عبارتند از:

• تصرف بدون اذن یا غیرقانونی: این حالت شامل مواردی می شود که مال منقول بدون اجازه مالک و به صورت غیرقانونی به تصرف شخص دیگری درآمده است. مانند:

  • سرقت مال و عدم بازگرداندن آن توسط سارق یا یابنده.
  • پیدا کردن مال و عدم تحویل آن به صاحبش یا مراجع قانونی.
  • غصب مال به معنای عام.

• اتمام قراردادهای امانت، ودیعه، عاریه، رهن و عدم استرداد مال: در بسیاری از موارد، مال منقول به موجب یک قرارداد موقت (مانند قرارداد امانت، ودیعه، عاریه، یا حتی رهن) به دیگری سپرده می شود. پس از پایان مدت قرارداد یا محقق شدن شرایط فسخ، اگر متصرف از بازگرداندن مال خودداری کند، دعوای استرداد مطرح می شود.

• اختلافات خانوادگی (جهیزیه، هدایا و طلاهای اهدایی میان زوجین): در جریان اختلافات زناشویی یا پس از طلاق، مال منقولی مانند جهیزیه زوجه یا طلاها و هدایایی که به یکی از زوجین داده شده، ممکن است نزد دیگری باقی بماند و او از استردادش امتناع کند. در این موارد نیز دعوای استرداد مال منقول قابل طرح است.

• انتقال مال بدون مجوز و اذن مالک اصلی: گاهی شخصی بدون داشتن اختیار قانونی، مال منقول دیگری را به شخص ثالثی منتقل می کند (مثلاً می فروشد یا هبه می کند). مالک اصلی می تواند علیه متصرف فعلی یا حتی منتقل کننده، دعوای استرداد مال منقول را مطرح کند.

• عدم استرداد مال بعد از اتمام مدت اجاره (برای اموال منقول اجاره ای): اگر مال منقولی (مانند خودرو یا ماشین آلات) به دیگری اجاره داده شده باشد و پس از اتمام مدت اجاره، مستأجر از بازگرداندن آن خودداری کند، مالک می تواند دعوای استرداد مال منقول را مطرح نماید.

مطالبه مال و امتناع متصرف از بازگرداندن آن، از جمله مهمترین شرایط طرح دعوای استرداد مال منقول است و اثبات این امر می تواند از طریق ارسال اظهارنامه رسمی محقق شود.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت و طرح دعوای استرداد مال منقول

جمع آوری و ارائه مدارک مستدل و کافی، ستون فقرات هر دعوای حقوقی، به ویژه دعوای استرداد مال منقول، محسوب می شود. خواهان باید بتواند مالکیت خود بر مال و همچنین تصرف غیرقانونی خوانده را اثبات کند.

مدارک اثبات مالکیت (اهمیت اصلی)

اثبات مالکیت، اصلی ترین و حیاتی ترین مرحله در دعوای استرداد مال منقول است. بسته به نوع مال و نحوه تحصیل آن، مدارک مختلفی می تواند برای اثبات مالکیت ارائه شود:

• سند رسمی یا عادی:

  • فاکتور خرید یا رسید: فاکتور رسمی خرید کالا، قبض پرداخت، بارنامه حمل کالا، یا رسیدهای کتبی تحویل کالا، از مهمترین مدارک برای اثبات مالکیت هستند.
  • اسناد مالکیت رسمی: در برخی موارد، مانند خودرو (سند سبز خودرو)، ممکن است سند رسمی وجود داشته باشد.
  • اسناد عادی: هرگونه دست نوشته، قرارداد مبادله یا اقرارنامه کتبی که دلالت بر مالکیت خواهان داشته باشد.

• شهادت شهود و اقرار متصرف:

  • شهادت شهود: افرادی که از مالکیت خواهان یا نحوه به تصرف درآمدن مال توسط خوانده اطلاع دارند، می توانند به عنوان شاهد در دادگاه شهادت دهند.
  • اقرار متصرف: اقرار خوانده (شفاهی یا کتبی) به اینکه مال متعلق به خواهان است، قوی ترین دلیل اثبات مالکیت محسوب می شود.

• ادله و قرائن دیگر:

  • پیامک، ایمیل، مکاتبات: هرگونه مکاتبات الکترونیکی یا کتبی که در آن به مالکیت خواهان یا توافق بر سر مال اشاره شده باشد.
  • تصاویر و فیلم: عکس یا فیلمی که مالکیت خواهان بر مال را نشان دهد یا زمان و مکان تحویل مال به خوانده را مستند کند.
  • سوابق بانکی: رسیدهای واریز وجه بابت خرید مال یا انتقال آن.
  • سیاهه جهیزیه (در موارد مرتبط با زوجین): در اختلافات خانوادگی، سیاهه جهیزیه که به امضای زوج رسیده باشد، دلیل محکمی برای اثبات مالکیت زوجه بر جهیزیه است.

مدارک شناسایی

ارائه مدارک شناسایی معتبر خواهان، شامل کارت ملی و شناسنامه، برای احراز هویت و تعیین ذینفع بودن در دعوا الزامی است.

اظهارنامه قضایی ارسالی

اگر خواهان قبل از طرح دادخواست، اظهارنامه ای مبنی بر مطالبه مال برای خوانده ارسال کرده باشد، ارائه کپی مصدق اظهارنامه قضایی و رسید ابلاغ آن به دادگاه، اهمیت بالایی دارد. این سند اثبات می کند که مالک، مال خود را مطالبه کرده و خوانده از استرداد آن امتناع ورزیده است.

سایر مدارک مرتبط

ارائه قراردادهای مرتبط با مال، مانند قرارداد امانت، ودیعه، عاریه، رهن یا اجاره، در صورتی که مال بر اساس این قراردادها به تصرف خوانده درآمده باشد، می تواند به روشن شدن موضوع و اثبات ادعای خواهان کمک شایانی کند.

نکات مهم

• ذکر دقیق مشخصات مال منقول: در کلیه مدارک و به ویژه در دادخواست، باید مشخصات مال منقول (مانند نوع، برند، مدل، رنگ، شماره سریال، شماره پلاک، وزن و سایر ویژگی های منحصر به فرد) به دقت و جزئیات کامل ذکر شود تا هیچ ابهامی در خصوص عین مال مورد نظر وجود نداشته باشد. این دقت به قاضی در شناسایی مال و صدور حکم کمک شایانی می کند.
• اصل بودن مدارک: در زمان مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، خواهان باید اصل مدارک را همراه داشته باشد تا تصویر آن ها اسکن و ضمیمه دادخواست شود.

راهنمای گام به گام نحوه طرح دعوای استرداد مال منقول

پیگیری دعوای استرداد مال منقول نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. آشنایی با این مراحل به خواهان کمک می کند تا با آگاهی و دقت بیشتری پرونده خود را پیگیری کند و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری نماید.

گام اول: ارسال اظهارنامه (اهمیت و مراحل)

ارسال اظهارنامه قضایی یک اقدام اولیه و بسیار مهم در بسیاری از دعاوی حقوقی، از جمله استرداد مال منقول، محسوب می شود.

چرا باید اظهارنامه ارسال کرد؟

• پیشگیری از دعوا: گاهی ارسال اظهارنامه، متصرف را به استرداد مال ترغیب می کند و از طرح دعوا در دادگاه جلوگیری می نماید.
• اثبات مطالبه و امتناع: اظهارنامه به عنوان یک سند رسمی، ثابت می کند که مالک، مال خود را به صورت رسمی مطالبه کرده و متصرف با وجود این مطالبه، از استرداد آن خودداری نموده است. این امر از شرایط اساسی طرح دعوا است.
• مشخص شدن نیت خوانده: با ارسال اظهارنامه، مهلت مشخصی برای استرداد مال تعیین می شود و واکنش خوانده می تواند نشان دهنده نیت او (مثلاً حسن نیت برای بازگرداندن یا سوءنیت برای عدم استرداد) باشد که ممکن است در مراحل بعدی پرونده مؤثر باشد.

نحوه تکمیل و ثبت اظهارنامه

برای ارسال اظهارنامه، ابتدا باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اطلاعات لازم را ارائه و فرم اظهارنامه را تکمیل کنید. جزئیات این فرآیند شامل:

1. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی.
2. ارائه مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه).
3. تکمیل فرم اظهارنامه که شامل مشخصات اظهارکننده (خواهان)، مشخصات اظهارشونده (متصرف)، موضوع اظهارنامه (مثلاً مطالبه استرداد مال منقول)، و شرح خلاصه اظهارات (شرح واقعه، مشخصات مال، تاریخ تحویل و مطالبه، و مهلت تعیین شده برای استرداد) است.
4. پرداخت هزینه مربوط به ثبت و ارسال اظهارنامه.
5. اظهارنامه پس از ثبت، از طریق سیستم قضایی به آدرس اظهارشونده ابلاغ می گردد و رسید آن به اظهارکننده داده می شود.

گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست استرداد مال منقول

اگر با ارسال اظهارنامه، مال مسترد نشد، مرحله بعدی تنظیم و ثبت دادخواست استرداد مال منقول است.

محتویات ضروری دادخواست

یک دادخواست قانونی باید شامل اطلاعات دقیق و کاملی باشد:

• مشخصات خواهان و خوانده: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس و سایر اطلاعات هویتی.
• خواسته دعوا: به صراحت ذکر شود «استرداد عین مال منقول به مشخصات (ذکر دقیق مشخصات مال)».
• ارزش خواسته: از آنجا که استرداد مال منقول یک دعوای مالی است، باید ارزش ریالی مال مورد ادعا (بر اساس قیمت روز) مشخص و در دادخواست قید شود. این ارزش بر صلاحیت دادگاه و میزان هزینه دادرسی تأثیرگذار است.
• دلایل و منضمات: تمامی مدارکی که پیش تر جمع آوری شده اند (مانند سند مالکیت، فاکتور، شهادت شهود، اظهارنامه ارسالی، قراردادها و…) باید به عنوان دلایل و منضمات به دادخواست پیوست شوند.
• شرح ماوقع: خلاصه ای از اتفاقات رخ داده، زمان و نحوه به تصرف درآمدن مال توسط خوانده، تاریخ مطالبه و امتناع او از استرداد، باید به طور واضح و مختصر در دادخواست ذکر شود.

اهمیت تعیین ارزش خواسته

تعیین ارزش خواسته در دعوای استرداد مال منقول از این جهت مهم است که:

• این دعوا یک دعوای مالی محسوب می شود.
• مبلغ ارزش خواسته، صلاحیت دادگاه را تعیین می کند.
• بر میزان هزینه دادرسی که باید پرداخت شود، تأثیر مستقیم دارد.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت نهایی

پس از تنظیم دادخواست (که می تواند توسط خواهان، وکیل او یا با کمک کارشناس حقوقی انجام شود)، باید با مراجعه مجدد به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست به همراه تمامی مدارک و منضمات، اسکن و ثبت نهایی شود. پس از ثبت، به دادگاه صالح ارجاع خواهد شد.

گام سوم: تعیین صلاحیت دادگاه و مراجع رسیدگی

صلاحیت دادگاه به معنای تعیین مرجعی است که قانونی حق رسیدگی به دعوای استرداد مال منقول را دارد.

صلاحیت دادگاه صلح

مطابق قانون شوراهای حل اختلاف، دادگاه صلح برای رسیدگی به دعاوی مالی که ارزش خواسته (ارزش مال منقول) در آن ها تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان است، صلاحیت دارد. این امر باعث تسریع در رسیدگی به پرونده های با ارزش کمتر می شود.

صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی

برای دعاوی مالی که ارزش خواسته در آن ها بالای ۱۰۰ میلیون تومان باشد، دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی است.

محل اقامت خوانده

قاعده عمومی در دعاوی حقوقی این است که دادگاهی که محل اقامت خوانده (متصرف مال) در حوزه قضایی آن قرار دارد، صالح به رسیدگی است. این امر به خواهان امکان می دهد که در دادگاه نزدیک به محل زندگی خوانده، اقدام به طرح دعوا کند.

گام چهارم: جلسه رسیدگی و صدور رای

پس از ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه صالح، دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کند و طرفین را برای حضور در جلسه رسیدگی دعوت می نماید. در این جلسه، قاضی به بررسی مدارک ارائه شده توسط خواهان و خوانده می پردازد، اظهارات آن ها و شهود (در صورت وجود) را استماع می کند و با توجه به تمامی ادله و قرائن، رای مقتضی را صادر می کند.

گام پنجم: مراحل تجدیدنظرخواهی و اجرای حکم

پس از صدور رای بدوی، ممکن است یکی از طرفین به آن اعتراض داشته باشد.

مهلت اعتراض و مرجع تجدیدنظر

طرفین دعوا حق دارند در مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای) نسبت به رای صادره اعتراض و تجدیدنظرخواهی کنند. مرجع تجدیدنظرخواهی، دادگاه تجدیدنظر استان مربوطه است.

نحوه پیگیری و اجرای احکام قطعی در واحد اجرای احکام

پس از قطعی شدن حکم (چه در مرحله بدوی و چه پس از تجدیدنظرخواهی)، خواهان می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام مدنی دادگستری، تقاضای اجرای حکم را بنماید. در این مرحله، خوانده مکلف به استرداد مال می شود و در صورت عدم همکاری، واحد اجرا از طریق قانونی (مانند جلب، توقیف اموال و…) اقدام به بازپس گیری مال خواهد کرد.

امکان درخواست تامین خواسته

برای جلوگیری از فروش، انتقال یا پنهان کردن مال توسط خوانده در طول فرآیند رسیدگی، خواهان می تواند همزمان با دادخواست اصلی یا حتی قبل از آن، درخواست تأمین خواسته را از دادگاه بنماید. در صورت پذیرش، دادگاه دستور توقیف مال را صادر می کند تا از هرگونه اقدام خوانده که به ضرر خواهان تمام شود، جلوگیری گردد.

نمونه اظهارنامه استرداد مال منقول (با راهنمای تکمیل)

اظهارنامه قضایی ابزاری رسمی برای مطالبه حقوق و اعلام رسمی یک موضوع است. در دعوای استرداد مال منقول، ارسال اظهارنامه گام اولیه و مهمی است که خواهان را در مراحل بعدی یاری می کند. در این بخش، ساختار کلی اظهارنامه و نمونه های کاربردی ارائه می شود.

ساختار کلی یک اظهارنامه قضایی

یک اظهارنامه قضایی معمولاً از بخش های زیر تشکیل شده است:

1. مشخصات اظهارکننده: اطلاعات هویتی و آدرس شخصی که اظهارنامه را ارسال می کند (مالک مال).
2. مشخصات اظهارشونده: اطلاعات هویتی و آدرس شخصی که اظهارنامه برای او ارسال می شود (متصرف مال).
3. موضوع اظهارنامه: عنوان کلی و مشخصی که هدف از ارسال اظهارنامه را بیان می کند، مانند مطالبه و درخواست استرداد مال منقول.
4. خلاصه اظهارات: در این بخش، شرح دقیقی از واقعه، شامل نوع و مشخصات مال، نحوه به تصرف درآمدن مال توسط اظهارشونده، تاریخ وقوع، و درخواست های اظهارکننده مطرح می شود.
5. نتیجه مطالبه و اخطار: در این قسمت، مهلتی معقول برای استرداد مال تعیین شده و به اظهارشونده اخطار داده می شود که در صورت عدم رعایت، اقدامات قانونی بعدی (مانند طرح دعوا در دادگاه) صورت خواهد گرفت و تمامی هزینه ها بر عهده او خواهد بود.

راهنمای تکمیل گام به گام هر بخش

برای تکمیل صحیح اظهارنامه، به نکات زیر توجه کنید:

• مشخصات اظهارکننده و اظهارشونده: تمامی اطلاعات (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، کد پستی، آدرس دقیق) باید کاملاً صحیح و مطابق با مدارک شناسایی باشد.
• موضوع: عنوان باید مختصر و گویا باشد.
• خلاصه اظهارات:
  • شرح واقعه را به ترتیب زمانی و با جزئیات لازم بنویسید.
  • مشخصات دقیق مال منقول (مانند نوع، مدل، شماره سریال، رنگ و سایر علائم شناسایی) را حتماً ذکر کنید.
  • تاریخ و نحوه به تصرف درآمدن مال توسط اظهارشونده (مثلاً به صورت امانت، عاریه، یا تصرف غیرمجاز) را بیان کنید.
  • چگونگی مطالبه قبلی مال (اگر وجود داشته) را توضیح دهید.
• نتیجه مطالبه:
  • مهلت معقولی (مثلاً 3 تا 10 روز کاری) برای استرداد مال تعیین کنید.
  • تصریح کنید که در صورت عدم استرداد مال در مهلت مقرر، حق پیگیری قانونی و مطالبه خسارات برای شما محفوظ است.

نمونه اظهارنامه عمومی استرداد مال منقول (قالب آماده و قابل کپی)

برای تکمیل فرم، موارد داخل [ ] را با اطلاعات خود جایگزین نمایید.

بسمه تعالی

اظهارنامه

مشخصات اظهارکننده:
نام: [نام کامل اظهارکننده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی اظهارکننده]
نام پدر: [نام پدر اظهارکننده]
شماره ملی: [شماره ملی اظهارکننده]
کد پستی: [کد پستی اظهارکننده]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارکننده]
شماره تلفن: [شماره تلفن اظهارکننده]

مشخصات اظهارشونده:
نام: [نام کامل اظهارشونده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی اظهارشونده]
نام پدر: [نام پدر اظهارشونده]
شماره ملی: [شماره ملی اظهارشونده]
کد پستی: [کد پستی اظهارشونده]
آدرس کامل: [آدرس دقیق اظهارشونده]
شماره تلفن: [شماره تلفن اظهارشونده]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد مال منقول به مشخصات ذیل.

خلاصه اظهارات:
با سلام و احترام،
احتراما مراتب ذیل رسماً و قانوناً به جنابعالی ابلاغ می گردد:
همانگونه که مستحضرید، اینجانب [نام اظهارکننده] مالک قانونی یک دستگاه [نوع مال منقول، مثلاً: گوشی موبایل / خودرو سواری / ساعت مچی طلا] به مشخصات کامل [مدل، برند، رنگ، شماره سریال، شماره پلاک، وزن و هر ویژگی خاص دیگر که مال را مشخص می کند، مثال: مدل سامسونگ گلکسی S23 الترا، رنگ مشکی، شماره سریال XXXXXXXXXX / خودرو پراید مدل 1395، رنگ سفید، شماره پلاک ایران XX-XXXج-XX / ساعت رولکس، مدل Datejust، قاب طلا، شماره حکاکی YYYYYYYYYY] می باشم.
مال مذکور در تاریخ [تاریخ دقیق] و به علت [دلیل به تصرف درآمدن مال، مثال: امانت / عاریه / عدم بازپرداخت قرض / تصرف غیرمجاز] به تصرف و ید جنابعالی درآمد.
علی رغم مراجعات و درخواست های مکرر شفاهی و [در صورت وجود: مکاتبات قبلی / پیامک های ارسالی] اینجانب برای استرداد مال فوق الذکر، جنابعالی تا به حال از استرداد آن خودداری نموده اید.
با توجه به اینکه ادامه تصرف جنابعالی بر مال اینجانب بدون مجوز قانونی است، لذا حق استرداد مال و مطالبه خسارات ناشی از آن برای اینجانب محفوظ می باشد.

نتیجه مطالبه و اخطار:
بدین وسیله رسماً به جنابعالی اخطار می گردد که ظرف مهلت [مثال: 5 روز کاری] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد عین مال منقول فوق الاشاره به اینجانب در [مکان مشخص برای تحویل، مثال: آدرس اقامتگاه اینجانب / دفترخانه اسناد رسمی شماره X] اقدام نمایید.
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد مال، اینجانب ناچار به طرح دعوای حقوقی و عنداللزوم کیفری (مانند خیانت در امانت، در صورت وجود شرایط) در مراجع قضایی صالح خواهم بود و کلیه هزینه های دادرسی، حق الوکاله و سایر خسارات ناشی از این تأخیر بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام
[امضای اظهارکننده]
[تاریخ]

نمونه اظهارنامه اختصاصی استرداد جهیزیه (قالب آماده و قابل کپی)

بسمه تعالی

اظهارنامه

مشخصات اظهارکننده:
[مشخصات کامل زوجه]

مشخصات اظهارشونده:
[مشخصات کامل زوج]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد جهیزیه و اموال منقول زوجه.

خلاصه اظهارات:
با سلام و احترام،
احتراما مراتب ذیل رسماً و قانوناً به جنابعالی ابلاغ می گردد:
همانگونه که مستحضرید، اینجانبه [نام زوجه] همسر شرعی و قانونی جنابعالی می باشم که به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] با جنابعالی ازدواج نموده ام.
متعاقب ازدواج، اینجانبه مطابق عرف و شرع، سیاهه جهیزیه ای حاوی [تعداد تقریبی اقلام] قلم از اثاث و لوازم منزل به عنوان جهیزیه به منزل مشترک [آدرس منزل مشترک] منتقل نمودم که سیاهه آن به امضای جنابعالی نیز رسیده است. (تصویر سیاهه جهیزیه پیوست می گردد)
با توجه به بروز اختلافات خانوادگی و زندگی جداگانه، اینجانبه طی مراجعات و درخواست های شفاهی و [در صورت وجود: مکاتبات / پیامک ها] مکرر، درخواست استرداد جهیزیه متعلق به خود را نموده ام، اما متأسفانه جنابعالی از استرداد آن خودداری می ورزید.
لذا، با عنایت به مالکیت قطعی اینجانبه بر اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه پیوستی، ادامه تصرف جنابعالی بر آن فاقد مجوز قانونی است.

نتیجه مطالبه و اخطار:
بدین وسیله رسماً به جنابعالی اخطار می گردد که ظرف مهلت [مثال: 7 روز کاری] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد کلیه اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه پیوستی به اینجانبه در [مکان مشخص برای تحویل، مثال: آدرس جدید اینجانبه / با هماهنگی و حضور نماینده از دفترخانه] اقدام نمایید.
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد کامل و سالم جهیزیه، اینجانبه ناچار به طرح دعوای حقوقی استرداد جهیزیه و عنداللزوم شکایت کیفری خیانت در امانت (در صورت وجود سوءنیت و شرایط قانونی) در مراجع قضایی صالح خواهم بود و کلیه خسارات ناشی از تلف یا نقص احتمالی جهیزیه، هزینه های دادرسی، و حق الوکاله بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام
[امضای زوجه]
[تاریخ]

نمونه اظهارنامه اختصاصی استرداد مال امانی (قالب آماده و قابل کپی)

بسمه تعالی

اظهارنامه

مشخصات اظهارکننده:
[مشخصات کامل امانت گذار]

مشخصات اظهارشونده:
[مشخصات کامل امین]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه و درخواست استرداد مال منقول امانی به مشخصات ذیل.

خلاصه اظهارات:
با سلام و احترام،
احتراما مراتب ذیل رسماً و قانوناً به جنابعالی ابلاغ می گردد:
همانگونه که مستحضرید، اینجانب [نام امانت گذار] مالک قانونی یک دستگاه [نوع مال منقول امانی، مثلاً: لپ تاپ / مبلغ وجه نقد / سند مالکیت] به مشخصات کامل [مدل، برند، رنگ، شماره سریال، شماره حساب بانکی، شماره سند و هر ویژگی خاص دیگر که مال را مشخص می کند، مثال: لپ تاپ ایسوس مدل ROG Strix G15، رنگ خاکستری، شماره سریال XXXXXXX / مبلغ 50,000,000 ریال / سند مالکیت خودرو شماره پلاک XXXXX] می باشم.
مال مذکور در تاریخ [تاریخ دقیق] و به موجب [شرح دلیل امانت سپاری، مثال: قرارداد کتبی امانت / توافق شفاهی / رسید شماره X] به صورت امانت جهت [هدف از امانت سپاری، مثال: نگهداری / انجام امور بانکی / استفاده موقت] به جنابعالی سپرده شد. [در صورت وجود: مدت امانت تا تاریخ YYYYY بود که منقضی گردیده است.]
علی رغم درخواست های مکرر شفاهی و [در صورت وجود: کتبی / پیامکی] اینجانب برای استرداد مال امانی فوق الذکر، متأسفانه جنابعالی تا به حال از استرداد آن خودداری نموده اید که این امر مصداق نقض قرارداد امانت و تصرف غیرقانونی محسوب می شود.

نتیجه مطالبه و اخطار:
بدین وسیله رسماً به جنابعالی اخطار می گردد که ظرف مهلت [مثال: 3 روز کاری] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد عین مال امانی فوق الاشاره به اینجانب در [مکان مشخص برای تحویل، مثال: آدرس اقامتگاه اینجانب / شعبه بانکی X] اقدام نمایید.
بدیهی است در صورت انقضای مهلت مقرر و عدم استرداد مال، اینجانب ناچار به طرح دعوای حقوقی و عنداللزوم شکایت کیفری خیانت در امانت (با استناد به ماده 674 قانون مجازات اسلامی) در مراجع قضایی صالح خواهم بود و کلیه خسارات وارده (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله و خسارت تأخیر تأدیه یا خسارت ناشی از تلف یا نقص مال) بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام
[امضای امانت گذار]
[تاریخ]

نکات مهم در تنظیم و ارسال اظهارنامه

• تعیین مهلت معقول: مهلتی که در اظهارنامه برای استرداد مال تعیین می کنید، باید منطقی و قابل اجرا باشد تا اظهارشونده فرصت کافی برای اقدام داشته باشد.
• لحن رسمی: لحن اظهارنامه باید کاملاً رسمی و حقوقی باشد و از هرگونه کلمات توهین آمیز یا غیرمتعارف پرهیز شود.
• ذکر عواقب قانونی: به صراحت و با لحنی قاطع، عواقب قانونی عدم استرداد مال در مهلت مقرر را یادآوری کنید. این امر جنبه بازدارنده دارد.
• دقت در مشخصات: کوچک ترین اشتباه در مشخصات اظهارکننده، اظهارشونده یا مال می تواند روند رسیدگی را با چالش مواجه کند.
• تطبیق با واقعیت: محتوای اظهارنامه باید کاملاً منطبق با واقعیت باشد و از ادعاهای خلاف واقع پرهیز شود.

نمونه دادخواست استرداد مال منقول (قالب کامل و قابل استفاده)

پس از ارسال اظهارنامه و در صورت عدم استرداد مال، گام بعدی تنظیم و ثبت دادخواست استرداد مال منقول است. دادخواست، سند رسمی آغازگر فرآیند قضایی است و باید با دقت و جامعیت تکمیل شود.

شرح کامل اجزا و بخش های دادخواست

یک دادخواست استاندارد استرداد مال منقول شامل بخش های زیر است که هر کدام باید به دقت تکمیل شوند:

1. مشخصات خواهان: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، محل اقامت (آدرس دقیق و کد پستی) و شماره تلفن همراه شخص یا اشخاص مطالبه کننده مال.

2. مشخصات خوانده: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی (در صورت اطلاع)، محل اقامت (آدرس دقیق و کد پستی) و شماره تلفن همراه شخص یا اشخاص متصرف مال.

3. مشخصات وکیل یا نماینده قانونی (در صورت وجود): اگر خواهان توسط وکیل یا نماینده قانونی اقدام می کند، مشخصات کامل وکیل و شماره پروانه وکالت او در این بخش قید می شود.

4. خواسته: در این قسمت، به صورت صریح و دقیق آنچه از دادگاه مطالبه می شود، ذکر می گردد. مثلاً: «مطالبه و صدور حکم بر استرداد عین مال منقول به مشخصات (…)، به همراه مطالبه کلیه خسارات دادرسی.»

5. بهای خواسته: از آنجا که این دعوا مالی است، باید ارزش ریالی مال منقول به عدد و حروف قید شود. این مبلغ بر صلاحیت دادگاه و میزان هزینه دادرسی تأثیرگذار است. (مثلاً: «مبلغ X ریال بر اساس قیمت روز مال»).

6. دلایل و منضمات: تمامی مدارک و مستنداتی که برای اثبات مالکیت و حقانیت خواهان لازم است، در این بخش فهرست و پیوست می گردند. این مدارک شامل اسناد مالکیت، فاکتورها، شهادت نامه ها، اظهارنامه ارسالی، قراردادها، و سایر ادله است.

7. شرح ماوقع (متن دادخواست): در این بخش، به تفصیل و با رعایت ترتیب زمانی، وقایع مربوط به مال منقول، چگونگی به تصرف درآمدن آن توسط خوانده، تاریخ مطالبه و عدم استرداد آن، دلایل حقوقی و قانونی برای طرح دعوا، و همچنین اشاره به ارسال اظهارنامه (در صورت وجود) بیان می شود. شرح ماوقع باید واضح، مستدل و بدون ابهام باشد.

نمونه دادخواست استرداد مال منقول (قابل کپی و تکمیل با جزئیات دقیق)

برای تکمیل فرم، موارد داخل [ ] را با اطلاعات خود جایگزین نمایید. توجه داشته باشید که این یک نمونه کلی است و بسته به جزئیات پرونده ممکن است نیاز به تغییرات داشته باشد.

بسمه تعالی

دادخواست

به: ریاست محترم دادگاه [دادگاه صالح: صلح/عمومی حقوقی] شهرستان [نام شهرستان]

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
محل اقامت: [آدرس دقیق و کد پستی خواهان]
شماره تماس: [شماره تلفن همراه خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده در صورت اطلاع]
شغل: [شغل خوانده در صورت اطلاع]
محل اقامت: [آدرس دقیق و کد پستی خوانده]
شماره تماس: [شماره تلفن همراه خوانده در صورت اطلاع]

وکیل یا نماینده قانونی: (در صورت وجود)
نام و نام خانوادگی: [نام کامل وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
محل اقامت: [آدرس دفتر وکیل]

خواسته:
1. صدور حکم بر استرداد عین مال منقول به مشخصات [مثال: یک دستگاه خودرو سواری پراید مدل 1395، رنگ سفید، شماره پلاک ایران XX-XXXج-XX، شماره شاسی XXXXX، شماره موتور XXXXX / یک دستگاه گوشی موبایل سامسونگ گلکسی S23 الترا، رنگ مشکی، شماره سریال XXXXXXXXXX / یک قطعه نیم ست طلای 18 عیار شامل گردنبند و گوشواره، وزن X گرم، با فاکتور شماره XXXXX]
2. مطالبه و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی اعم از هزینه ثبت دادخواست، ابطال تمبر، حق الوکاله وکیل (در صورت اخذ وکیل)، و سایر خسارات قانونی.
3. [در صورت تمایل و وجود شرایط: درخواست صدور قرار تأمین خواسته جهت جلوگیری از انتقال یا اختفای مال.]
4. [در صورت تلف یا نقص مال: در صورت عدم امکان استرداد عین مال، مطالبه قیمت روز مال و خسارات وارده.]

بهای خواسته:
مبلغ [ارزش ریالی مال به عدد، مثلاً: 2,500,000,000] ریال معادل [ارزش ریالی مال به حروف، مثلاً: دو میلیارد و پانصد میلیون ریال].

دلایل و منضمات:
1. کپی مصدق [سند مالکیت / فاکتور خرید / سیاهه جهیزیه / رسید تحویل مال / قرارداد امانت شماره X]
2. کپی مصدق اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] و رسید ابلاغ آن.
3. استشهادیه محلی و شهادت شهود (در صورت وجود و لزوم).
4. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
5. سایر مدارک و مستندات [ذکر هرگونه سند دیگر مانند پیامک، ایمیل، فیلم، تصویر، سوابق بانکی و...]

شرح ماوقع:
ریاست محترم دادگاه،
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند که اینجانب [نام خواهان]، مالک قانونی و شرعی [نوع مال منقول] به مشخصات فوق الذکر می باشم. مال مذکور در تاریخ [تاریخ دقیق، مثلاً: 1402/05/10] تحت شرایط [شرح چگونگی به تصرف درآمدن مال، مثال: به صورت امانت به خوانده سپرده شد تا ... / خوانده بدون اذن اینجانب آن را تصرف نمود / پس از اتمام مدت قرارداد عاریه، خوانده از استرداد آن خودداری می کند] به تصرف خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] درآمده است.
با وجود اینکه اینجانب مکرراً به صورت شفاهی و طی اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که تصویر مصدق آن پیوست می گردد، از خوانده محترم درخواست استرداد مال متعلق به خود را نموده ام، متأسفانه ایشان تا کنون از بازگرداندن مال مذکور امتناع ورزیده اند.
لذا با عنایت به مالکیت اینجانب بر مال فوق الذکر و تصرف غیرقانونی خوانده، مستنداً به مواد 308 و 357 قانون مدنی و مواد 198 و 519 قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم شایسته بر استرداد عین مال منقول و نیز محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی مورد استدعا می باشد.
پیشاپیش از حسن توجه و دستورات مقتضی کمال تشکر را دارم.

با احترام
[امضای خواهان/وکیل خواهان]
[تاریخ]

نکات کلیدی در تنظیم دادخواست

• اهمیت صحت اطلاعات: تمامی اطلاعات هویتی و آدرس ها باید دقیق و بدون اشتباه باشند تا ابلاغ اوراق قضایی به درستی صورت گیرد.
• تعیین ارزش خواسته: ارزش مال را بر اساس قیمت روز بازار تعیین کنید. در صورت عدم توانایی در تعیین دقیق، می توان آن را «مقوم به فلان مبلغ» (مثلاً: مقوم به 250,000,000 ریال جهت پرداخت هزینه دادرسی) نوشت، اما نهایتاً باید در دادگاه ارزش واقعی آن مشخص شود.
• پیوست کردن مدارک: حتماً تمامی مدارک و مستندات را به صورت کپی مصدق (تأیید شده در دفاتر خدمات قضایی) پیوست دادخواست نمایید. نقص مدارک می تواند منجر به رد دادخواست یا تأخیر در رسیدگی شود.
• وضوح در شرح ماوقع: شرح ماوقع باید به گونه ای باشد که قاضی با مطالعه آن، به طور کامل در جریان جزئیات امر قرار گیرد و ابهامی باقی نماند. از اطناب کلام یا اختصار مخل اجتناب کنید.

موارد خاص و نکات تکمیلی در دعوای استرداد مال منقول

دعوای استرداد مال منقول، در برخی موارد با پیچیدگی ها و نکات حقوقی خاصی همراه است که توجه به آن ها می تواند در مسیر پیگیری پرونده راهگشا باشد.

استرداد مال منقول میان زوجین

اختلافات بر سر اموال منقول میان زوجین، به ویژه در زمان طلاق یا جدایی، بسیار رایج است. مهمترین موارد عبارتند از:

1. جهیزیه: جهیزیه، اموالی است که زوجه برای شروع زندگی مشترک به منزل زوج می آورد. مالکیت جهیزیه با زوجه است و زوج صرفاً به عنوان امانت دار محسوب می شود. در صورت مطالبه زوجه، زوج مکلف به استرداد جهیزیه است. برای اثبات مالکیت، سیاهه جهیزیه که به امضای زوج یا شهود رسیده باشد، بهترین دلیل است. در صورت تلف یا از بین رفتن جهیزیه به دلیل تعدی یا تفریط زوج، وی مسئول جبران خسارت خواهد بود.

2. هدایا و طلاهای اهدایی: طلاها و هدایایی که زوج در دوران زندگی مشترک به زوجه می دهد، اغلب مشمول عقد هبه قرار می گیرد. طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی: «بعد از قبض، واهب می تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر در موارد ذیل: ۱) در صورتی که متهب (هدیه گیرنده) پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد. ۲) در صورتی که هبه معوض بوده و عوض آن هم قبض شده باشد. ۳) در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود.» بنابراین، در صورتی که شرایط رجوع از هبه فراهم باشد (مانند باقی بودن عین طلا و عدم وجود موارد منع رجوع)، زوج می تواند درخواست استرداد طلاهای اهدایی به همسرش را بنماید. همین قاعده برای هدایای زوجه به زوج نیز صادق است.

وضعیت مال منقول در صورت تلف شدن یا از بین رفتن

اگر مال منقول مورد مطالبه در تصرف خوانده تلف شده یا از بین رفته باشد، دعوای استرداد عین مال دیگر معنا ندارد. در این صورت، خواهان می تواند مطالبه مثل یا قیمت مال را مطرح کند:

• اگر مال از اموالی باشد که دارای مثل و نمونه های مشابه در بازار است (مثلی)، خواهان می تواند مطالبه مثل آن را بنماید.
• اگر مال از اموالی باشد که مثل و مانندی ندارد و منحصر به فرد است (قیمتی)، خواهان می تواند مطالبه قیمت روز آن را در زمان تلف یا مطالبه را بنماید.

در هر دو حالت، خواهان باید تلف شدن مال در ید خوانده و میزان خسارت وارده را اثبات کند.

ارتباط با جرم خیانت در امانت

همان طور که پیش تر اشاره شد، خیانت در امانت یک جرم کیفری است که در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی تعریف شده است. این ماده مقرر می دارد: «هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکلالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بوده است که مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخص مورد امانت آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

تفاوت اصلی در این است که برای تحقق جرم خیانت در امانت، قصد مجرمانه (سوءنیت) از سوی امین برای تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال ضروری است. صرف عدم استرداد مال بدون سوءنیت، مصداق جرم خیانت در امانت نیست و تنها می تواند منشأ دعوای حقوقی استرداد مال منقول باشد. با این حال، در بسیاری از موارد، این دو دعوا (حقوقی و کیفری) می توانند همزمان مطرح شوند یا پرونده کیفری به عنوان دلیل در پرونده حقوقی استفاده گردد.

هزینه های دادرسی و سایر هزینه ها

طرح دعوای استرداد مال منقول با هزینه هایی همراه است که خواهان باید از آن ها مطلع باشد:

• هزینه ثبت اظهارنامه: مبلغ اندکی است که برای ثبت و ارسال اظهارنامه در دفاتر خدمات قضایی پرداخت می شود.
• هزینه دادرسی دادخواست: این هزینه بر اساس ارزش خواسته (مال منقول) و تعرفه های قانونی محاسبه می شود و به صورت درصدی از ارزش خواسته است. هرچه ارزش مال بیشتر باشد، هزینه دادرسی نیز بیشتر خواهد بود. در دادگاه های صلح این مبلغ معمولاً کمتر است.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل، حق الوکاله وکیل طبق قرارداد با موکل محاسبه و پرداخت می شود.
• هزینه کارشناسی: در مواردی که تعیین ارزش مال یا بررسی وضعیت آن نیازمند نظر کارشناسی باشد، هزینه کارشناسی نیز به عهده خواهان است.
• سایر هزینه ها: شامل هزینه کپی برداری از مدارک، ابلاغ اوراق قضایی، و هزینه های اجرایی پس از صدور حکم.

خواهان می تواند در دادخواست خود، مطالبه تمامی این هزینه ها را از خوانده بخواهد. در صورت پیروزی در دعوا، دادگاه خوانده را به پرداخت این هزینه ها (به عنوان خسارات دادرسی) محکوم خواهد کرد.

برای روشن تر شدن تفاوت ها و صلاحیت ها، جدول زیر ارائه می شود:

ویژگی	دعوای استرداد مال منقول	جرم خیانت در امانت	دعوای تصرف عدوانی
نوع دعوا	حقوقی	کیفری	حقوقی
نوع مال	منقول	منقول یا غیرمنقول	غیرمنقول
هدف	بازپس گیری عین مال یا مثل/قیمت آن	مجازات امین خائن و جبران خسارت	بازگرداندن وضع به حال سابق تصرف
عنصر کلیدی	مالکیت خواهان و تصرف غیرقانونی خوانده	سوءنیت امین و نقض امانت	سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده
صلاحیت دادگاه (عمومی)	دادگاه صلح یا عمومی حقوقی	دادگاه کیفری	دادگاه حقوقی
مبنای قانونی	قانون مدنی و آیین دادرسی مدنی	قانون مجازات اسلامی (ماده 674)	قانون آیین دادرسی مدنی و قانون مجازات اسلامی (جنبه کیفری)

نتیجه گیری: با آگاهی از حقوق خود، مال از دست رفته را بازگردانید

بازپس گیری اموال منقول از دست رفته یا تصرف شده، مستلزم آگاهی دقیق از حقوق و فرآیندهای قانونی است. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، تلاش کرد تا تمامی ابعاد مربوط به دعوای استرداد مال منقول، از تعریف و مبانی قانونی گرفته تا شرایط طرح دعوا، مدارک لازم، مراحل گام به گام و نکات تکمیلی، را پوشش دهد. در این مسیر، نقش اظهارنامه قضایی به عنوان یک گام اولیه و بازدارنده، و همچنین اهمیت تنظیم دقیق و صحیح دادخواست به عنوان ابزار اصلی آغازگر روند قضایی، تبیین شد.

جمع آوری دقیق و مستند مدارک، ذکر مشخصات کامل و صحیح مال منقول، و پیروی از تشریفات قانونی، از جمله مهمترین نکاتی است که می تواند شانس موفقیت در این دعوا را به طرز چشمگیری افزایش دهد. شناخت صلاحیت دادگاه ها و تفاوت این دعوا با دعاوی مشابه مانند خیانت در امانت یا تصرف عدوانی نیز، از بروز اشتباهات احتمالی در مسیر حقوقی جلوگیری می کند.

آگاهی از این اطلاعات، شما را قادر می سازد تا با اطمینان بیشتری به احقاق حق خود بپردازید. با این حال، پرونده های حقوقی غالباً دارای پیچیدگی های منحصر به فرد خود هستند. در مواردی که ابهامات حقوقی زیادی وجود دارد یا ارزش مال و حساسیت پرونده بالاست، توصیه اکید می شود که پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در دعاوی حقوقی مشورت نمایید. این راهنما ابزاری برای توانمندسازی اولیه است، اما مشاوره تخصصی می تواند ضامن بهترین نتیجه در فرآیندهای قضایی باشد.