نمونه دادخواست مطالبه وجه سند عادی
دادخواست مطالبه وجه سند عادی سندی حقوقی است که برای بازپس گیری طلب از طریق مراجع قضایی، زمانی که تنها مدرک موجود یک سند غیررسمی مانند دست نوشته، رسید بانکی یا پیامک باشد، تنظیم می شود. این راهنما شما را با ارکان، مراحل و نمونه های عملی این دعوا آشنا می سازد تا بتوانید حقوق مالی خود را به درستی پیگیری نمایید.
در روابط مالی روزمره، استفاده از اسناد عادی برای ثبت تعهدات و بدهی ها امری رایج است. با این حال، هنگامی که مدیون از انجام تعهدات خود سر باز می زند، طلبکار با چالش جدی مواجه می شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، به بررسی دقیق جوانب حقوقی مطالبه وجه به استناد سند عادی می پردازد. از تعریف سند عادی و قدرت اثباتی آن گرفته تا مراحل گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست، نحوه مطالبه خسارت تأخیر تادیه، و نکات کلیدی در مواجهه با چالش های احتمالی، تمامی ابعاد این دعوا به تفصیل تشریح خواهد شد. این محتوا برای تمامی افراد، اعم از غیرحقوقدانان، کسب وکارها و حتی دانشجویان و متخصصان حقوقی، منبعی معتبر و راهگشا خواهد بود.
سند عادی چیست و چه قدرت اثباتی دارد؟
سند در نظام حقوقی ایران، به نوشته ای اطلاق می شود که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. ماده ۱۲۸۶ قانون مدنی، اسناد را به دو دسته رسمی و عادی تقسیم می کند. سند رسمی آن است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آن ها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد. هر سندی که فاقد این شرایط باشد، سند عادی تلقی می گردد. قدرت اثباتی اسناد عادی در محاکم، هرچند به مراتب کمتر از اسناد رسمی است، اما با رعایت اصول و شرایطی می تواند مبنای اقامه دعوا و احقاق حق قرار گیرد.
تعریف حقوقی سند عادی و تفاوت آن با سند رسمی
بر اساس ماده ۱۲۸۹ قانون مدنی، غیر از اسناد رسمی، سایر اسناد عادی است. این تعریف نشان می دهد که سند عادی، نوشته ای است که توسط اشخاص، بدون دخالت مامورین رسمی و رعایت تشریفات قانونی، تنظیم می شود. تفاوت اساسی میان سند رسمی و عادی در قدرت اثباتی و قابلیت اجرایی آن ها نهفته است. سند رسمی به دلیل تنظیم توسط مقامات ذی صلاح و رعایت تشریفات قانونی، از اعتبار بالاتری برخوردار بوده و قابلیت انکار یا تردید نسبت به آن بسیار محدود است. در حالی که سند عادی، ممکن است مورد انکار یا تردید قرار گیرد و در این صورت، خواهان (مدعی) مکلف به اثبات اصالت آن خواهد بود.
انواع اسناد عادی در دعاوی مطالبه وجه
طیف وسیعی از نوشته ها می توانند به عنوان سند عادی در دعاوی مطالبه وجه مورد استناد قرار گیرند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- دست نوشته ها و قراردادهای خصوصی: شامل هرگونه توافق نامه دست نویس، رسید قرض، قولنامه یا مبایعه نامه که میان دو یا چند نفر تنظیم شده باشد و در آن تعهد مالی مشخصی درج شده باشد.
- رسیدهای کتبی عادی و فاکتورها: فاکتورهای فروش، رسید دریافت وجه، یا هر مدرک کتبی که دال بر پرداخت یا تعهد به پرداخت وجه باشد.
- پرینت های بانکی، فیش های واریزی و تراکنش های کارت به کارت: این مدارک، دال بر انتقال وجه از یک حساب به حساب دیگر هستند و می توانند به عنوان قرینه قوی و گاهی دلیل کافی برای اثبات دین مورد استفاده قرار گیرند، به خصوص اگر با سایر دلایل مانند شهادت شهود یا اقرار خوانده تقویت شوند.
- پیامک ها، ایمیل ها و محتوای شبکه های اجتماعی: این موارد به عنوان اماره قضایی و نه دلیل مستقیم، قابلیت استناد دارند. اعتبار آن ها بسته به نحوه ارائه، محتوا و سایر دلایل موجود در پرونده متفاوت است و ممکن است نیاز به تأیید کارشناس فنی یا سوگند داشته باشد.
- استشهادنامه محلی: در مواردی که مدرک کتبی کافی وجود ندارد، استشهادنامه که متضمن گواهی جمعی از افراد مطلع از واقعه دین و بدهی باشد، می تواند به عنوان دلیل مورد استفاده قرار گیرد.
میزان اعتبار سند عادی در دادگاه
اعتبار سند عادی در دادگاه به عوامل متعددی بستگی دارد. در صورت اقرار خوانده به اصالت سند یا امضا، یا عدم انکار و تردید در مهلت مقرر قانونی، سند عادی کاملاً معتبر تلقی می شود. اما اگر خوانده اصالت سند یا امضای خود را انکار یا نسبت به آن تردید کند، بار اثبات اصالت سند بر عهده خواهان است. خواهان می تواند با ارائه دلایل دیگر مانند شهادت شهود، انجام کارشناسی خط و امضا، یا سوگند، اصالت سند را اثبات نماید. در برخی موارد، مانند فیش های واریزی بانکی که ماهیت رسمی دارند (از جهت ثبت در سیستم بانکی)، اما به خودی خود سند رسمی تلقی نمی شوند، صرف وجود آن می تواند دلیل کافی برای اثبات دین باشد، مگر آنکه مدیون دلیل موجهی بر عدم وجود دین ارائه کند.
ارکان و شرایط اساسی دعوای مطالبه وجه با سند عادی
برای طرح موفقیت آمیز دعوای مطالبه وجه به استناد سند عادی، خواهان باید اثبات کند که دین یا طلبی به عهده خوانده وجود دارد و تمامی شرایط لازم برای مطالبه آن فراهم شده است. این ارکان شامل موارد زیر است:
اثبات وجود دین (طلبکار بودن خواهان)
مهم ترین رکن، اثبات این است که خواهان واقعاً مبلغی را از خوانده طلبکار است. این اثبات از طریق سند عادی (مانند دست نوشته قرض، رسید بانکی، قرارداد)، شهادت شهود، اقرار خوانده، سوگند یا سایر دلایل قانونی صورت می پذیرد. در واقع، باید نشان داده شود که یک رابطه حقوقی مالی بین طرفین وجود داشته که منجر به ایجاد دین شده است.
اثبات سررسید دین (حلول موعد پرداخت)
برای مطالبه وجه، باید موعد پرداخت دین فرا رسیده باشد. اگر در سند عادی تاریخ مشخصی برای پرداخت تعیین شده باشد، آن تاریخ ملاک عمل است. در صورت عدم ذکر تاریخ، دین حال تلقی شده و در هر زمان قابل مطالبه است. اثبات سررسید برای شروع محاسبه خسارت تأخیر تادیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
امتناع مدیون از پرداخت (با تأکید بر ارسال اظهارنامه)
برای طرح دعوا، لازم است که مدیون (بدهکار) با وجود فرا رسیدن موعد پرداخت، از ادای دین امتناع کرده باشد. بهترین و مستندترین راه برای اثبات مطالبه و امتناع مدیون، ارسال اظهارنامه قضایی است. اظهارنامه، سندی رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مدیون ابلاغ می شود و خواهان از این طریق رسماً طلب خود را از وی مطالبه می کند. این اقدام نه تنها دلیلی بر مطالبه خواهان است، بلکه می تواند مبنای محاسبه خسارت تأخیر تادیه نیز قرار گیرد.
عدم تبرع (ماده ۲۶۵ قانون مدنی)
هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند.
این ماده از اصول اساسی حقوق مدنی در باب پرداخت دین است. «تبرع» به معنای انجام کاری یا دادن مالی بدون چشمداشت و به عنوان هدیه یا احسان است. بر اساس ماده ۲۶۵ قانون مدنی، هرگاه شخصی مالی را به دیگری بدهد و سندی برای آن داشته باشد، اصل بر این است که این پرداخت به صورت تبرع نبوده و در واقع، دِینی بر عهده دریافت کننده بوده یا ایجاد شده است. بنابراین، بار اثبات تبرعی بودن پرداخت بر عهده کسی است که مال را دریافت کرده و مدعی است که نیازی به بازپرداخت آن ندارد. این اصل در دعاوی مطالبه وجه سند عادی، خواهان را از اثبات اینکه چرا پول را داده (مثلاً بابت قرض بوده) بی نیاز می کند و خوانده است که باید ثابت کند دریافت وجه به عنوان هدیه یا در ازای انجام خدمتی تبرعی بوده است.
مراحل گام به گام طرح دعوای مطالبه وجه با سند عادی: راهنمای عملی و کامل
فرآیند مطالبه وجه از طریق مراجع قضایی، نیازمند رعایت مراحل و تشریفات قانونی است. در ادامه، این مراحل به صورت گام به گام و با جزئیات کامل تشریح می شود:
گام اول: جمع آوری مدارک و مستندات
پیش از هر اقدامی، جمع آوری و آماده سازی دقیق تمامی مدارک و مستندات مرتبط با دین، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این مدارک شامل موارد زیر می شود:
- اصل یا کپی مصدق سند عادی: هرگونه دست نوشته، رسید، قرارداد خصوصی، فیش واریزی، پرینت بانکی یا هر مدرک کتبی دیگر که دال بر وجود دین باشد. دقت کنید که کپی مصدق به معنای کپی برابر اصل شده در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی است.
- مدارک شناسایی خواهان: شامل اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه. در صورتیکه وکیل دارید، وکالت نامه وکیل نیز لازم است.
- شهادت شهود (اختیاری): اگر شاهدانی برای اثبات دین یا نحوه پرداخت آن دارید، مشخصات کامل آن ها را به همراه آدرس و شماره تماس یادداشت کنید. شهادت شهود می تواند نقش بسیار مهمی در تقویت سند عادی، به ویژه در موارد انکار یا تردید، ایفا کند.
- نظریه کارشناسی خط و امضا (اختیاری): در صورت وجود احتمال انکار یا تردید خوانده نسبت به امضا یا دست خط موجود در سند عادی، می توانید از قبل برای اخذ نظریه کارشناسی اقدام کنید یا این امر را به دادگاه بسپارید.
- هرگونه مکاتبه، پیامک یا مدرک مرتبط دیگر: تمامی مکاتبات، پیامک ها، ایمیل ها یا چت های شبکه های اجتماعی که حاوی اقرار خوانده به دین یا نشان دهنده رابطه مالی بین طرفین باشد، می تواند به عنوان اماره قضایی و قرینه مورد استناد قرار گیرد.
گام دوم: ارسال اظهارنامه قضایی (حیاتی ترین گام اولیه)
ارسال اظهارنامه قضایی، نه تنها یک مرحله توصیه شده، بلکه در بسیاری از موارد یک گام حیاتی و الزامی پیش از طرح دعوا محسوب می شود. این اقدام دارای چندین مزیت کلیدی است:
- اثبات مطالبه رسمی: اظهارنامه به صورت رسمی به اطلاع مدیون می رساند که خواهان طلب خود را مطالبه کرده است و این امر به عنوان دلیلی مستند در دادگاه قابل ارائه است.
- شروع محاسبه خسارت تأخیر تأدیه: طبق ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه طلبکار محاسبه می شود و ارسال اظهارنامه، بهترین تاریخ رسمی برای شروع این محاسبه است.
- ایجاد فرصت برای صلح و سازش: گاهی اوقات، دریافت اظهارنامه، مدیون را متوجه جدیت خواهان کرده و او را به پرداخت دین ترغیب می کند و از طرح دعوای طولانی در دادگاه جلوگیری می کند.
نمونه متن کامل اظهارنامه مطالبه وجه
اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و ارسال می شود. متن آن باید مختصر، واضح و حاوی اطلاعات کلیدی باشد.
بسمه تعالی
اظهارنامه
مشخصات اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
آدرس: [آدرس کامل خواهان]
مشخصات مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
آدرس: [آدرس کامل خوانده]
موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه دین به استناد سند عادی
خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم؛
با سلام،
احتراما به موجب سند عادی (رسید/قرارداد/فیش واریزی) مورخ [تاریخ سند] که تصویر مصدق آن پیوست این اظهارنامه است، جنابعالی مبلغ [مبلغ به عدد] ریال ([مبلغ به حروف] ریال) را از اینجانب دریافت نموده اید / به اینجانب بدهکار هستید. بر اساس توافق فی مابین و یا حلول دین، موعد پرداخت این مبلغ در تاریخ [تاریخ سررسید، در صورت وجود] فرا رسیده است.
علی رغم مراجعات مکرر و پیگیری های اینجانب، متاسفانه تاکنون نسبت به تسویه بدهی خود اقدامی ننموده اید.
لذا از طریق این اظهارنامه رسمی، به جنابعالی ابلاغ می گردد ظرف مدت [مثلاً ۱۰ روز] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت مبلغ [مبلغ به عدد] ریال به شماره حساب [شماره حساب خواهان] نزد بانک [نام بانک] واریز نموده یا به اینجانب تسلیم فرمایید.
بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه دین در مهلت مقرر، اینجانب ناچار به طرح دعوای حقوقی در مراجع قضایی جهت مطالبه اصل وجه، خسارت تأخیر تأدیه (بر اساس شاخص بانک مرکزی از تاریخ [تاریخ مطالبه/سررسید]) و کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت اخذ وکیل) خواهم بود و مسئولیت تمامی عواقب قانونی آن متوجه جنابعالی خواهد بود.
با تشکر
نام و نام خانوادگی اظهارکننده
امضاء
نحوه ارسال اظهارنامه: پس از تنظیم متن، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست ثبت و ارسال اظهارنامه را بدهید. مدارک شناسایی و اصل یا تصویر مصدق سند عادی برای ثبت اظهارنامه لازم است.
گام سوم: تنظیم دادخواست مطالبه وجه سند عادی
تنظیم دادخواست، مهم ترین مرحله در طرح دعوای حقوقی است. دادخواست باید دارای اجزای مشخصی باشد و شرح آن به صورت دقیق و مستند نگارش شود.
اجزای اصلی یک دادخواست
دادخواست شامل بخش های استانداردی است که باید به دقت پر شوند:
- عنوان دادخواست: موضوع اصلی دعوا را مشخص می کند (مثلاً: دادخواست مطالبه وجه به استناد سند عادی).
- خواهان: مشخصات کامل فردی که مطالبه را دارد (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس، شغل).
- خوانده: مشخصات کامل فردی که از او طلب دارید (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس، شغل).
- وکیل: در صورت وجود، مشخصات کامل وکیل (در بخش مربوطه).
- خواسته و بهای آن: شامل اصل وجه مورد مطالبه، خسارت تأخیر تأدیه، خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و …) است. تقویم خواسته (تعیین بهای ریالی خواسته) اهمیت زیادی دارد، زیرا صلاحیت دادگاه یا شورای حل اختلاف و میزان هزینه دادرسی را مشخص می کند.
- دلایل و منضمات: لیستی از تمامی مدارک و مستندات ارائه شده (مانند: سند عادی مورخ…، اظهارنامه شماره…، شهادت شهود، پرینت بانکی و…).
- شرح دادخواست: مهم ترین بخش که باید به صورت منطقی، مستند و شفاف، وقایع و دلایل قانونی مطالبه وجه را بیان کند.
نکات کلیدی در نگارش شرح دادخواست
- روایت منطقی و مستند: شرح دادخواست باید به ترتیب زمانی و با استناد به مدارک، وقایع را توضیح دهد.
- مختصر و مفید: از حاشیه پردازی پرهیز کنید و فقط به اطلاعات مرتبط با دعوا بپردازید.
- تاکید بر سررسید و امتناع: به وضوح ذکر کنید که موعد پرداخت دین فرا رسیده و خوانده از پرداخت آن امتناع ورزیده است.
- اشاره به اظهارنامه: حتماً ارسال اظهارنامه قبلی را به عنوان دلیل مطالبه و مبنای خسارت تأخیر تأدیه ذکر کنید.
نمونه دادخواست های تخصصی بر اساس نوع سند عادی
الف) نمونه دادخواست مطالبه وجه با دست نوشته
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
آدرس: [آدرس کامل خوانده]
وکیل: [در صورت وجود]
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس: [آدرس دفتر وکیل]
خواسته:
1. مطالبه اصل مبلغ [مبلغ به عدد] ریال ([مبلغ به حروف] ریال) به استناد سند عادی (دست نوشته) مورخ [تاریخ سند].
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید یا تاریخ مطالبه با اظهارنامه] لغایت زمان اجرای حکم بر اساس شاخص بانک مرکزی.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و ...).
4. صدور دستور توقیف اموال (تأمین خواسته) از خوانده جهت تضمین حق اینجانب.
دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق سند عادی (دست نوشته) مورخ [تاریخ سند].
2. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه].
3. تصویر مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
4. [در صورت وجود] استشهادیه محلی.
5. [در صورت وجود] شهادت شهود.
6. [در صورت وجود] وکالت نامه وکیل.
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
1. مطابق سند عادی دست نویس مورخ [تاریخ سند] که تصویر مصدق آن به پیوست تقدیم می گردد، خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] مبلغ [مبلغ به عدد] ریال ([مبلغ به حروف] ریال) از اینجانب قرض دریافت نموده و متعهد گردیده است که این مبلغ را در تاریخ [تاریخ سررسید] به اینجانب مسترد نماید.
2. با توجه به فرا رسیدن موعد پرداخت دین در تاریخ [تاریخ سررسید]، اینجانب بارها و به طرق مختلف (اعم از شفاهی و کتبی) مطالبه وجه مذکور را از خوانده محترم نموده ام.
3. نظر به امتناع خوانده محترم از ایفای تعهد خود و عدم بازپرداخت وجه قرض، اینجانب طی اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که تصویر مصدق آن نیز ضمیمه دادخواست می باشد، به صورت رسمی مبلغ فوق را از ایشان مطالبه نموده ام، اما متاسفانه با وجود ابلاغ قانونی اظهارنامه، ایشان همچنان از پرداخت دین خود استنکاف می ورزند.
4. با عنایت به مراتب فوق و با استناد به ماده ۲۶۵ قانون مدنی و مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، و با توجه به اینکه اصل بر عدم تبرع در پرداخت وجه می باشد و دین بر عهده خوانده محترم محرز و مسلم است، لذا از محضر آن مقام محترم قضایی، رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ [مبلغ به عدد] ریال به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید یا تاریخ اظهارنامه] تا زمان اجرای کامل حکم، و همچنین پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های اقامه دعوا، کارشناسی و حق الوکاله وکیل)، مورد استدعاست.
5. ضمناً با توجه به احتمال تضییع حقوق اینجانب و عدم تمکن مالی خوانده و برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال ایشان، صدور قرار تأمین خواسته و توقیف اموال خوانده محترم پیش از صدور حکم یا همزمان با آن، مورد درخواست می باشد.
با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
امضاء
ب) نمونه دادخواست مطالبه وجه با پرینت بانکی/فیش واریزی
در این نوع دادخواست، تأکید بر تاریخ واریز، شماره تراکنش و مشخصات حساب های مبدأ و مقصد است. شرح دادخواست باید به صراحت به انتقال وجه از حساب خواهان به حساب خوانده اشاره کند و دلیل این انتقال را (مثلاً قرض، پیش پرداخت و …) بیان نماید. در بخش دلایل و منضمات، پرینت حساب بانکی یا اصل فیش واریزی به عنوان مهم ترین دلیل ارائه می شود. می توان به دفعات واریز و مجموع مبالغ واریزی اشاره کرد.
...
دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق پرینت حساب بانکی/فیش های واریزی به شماره های تراکنش [شماره های تراکنش] مورخ [تاریخ ها].
2. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره ...
3. تصویر مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
...
شرح دادخواست:
1. مطابق پرینت حساب بانکی اینجانب [نام خواهان] و فیش های واریزی پیوست که دلالت بر چندین فقره واریز وجه به مجموع مبلغ [مبلغ به عدد] ریال به حساب شماره [شماره حساب خوانده] متعلق به خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] در بانک [نام بانک] دارد، وجوه مذکور از تاریخ [تاریخ اولین واریز] لغایت [تاریخ آخرین واریز] به ایشان منتقل شده است.
2. این وجوه به عنوان [مثلاً قرض/مبلغی جهت سرمایه گذاری مشترک/پیش پرداخت کالایی که تحویل نشده] به خوانده پرداخت گردیده و ایشان متعهد به بازپرداخت آن/ایفای تعهد مربوطه بوده اند که متاسفانه تاکنون از انجام آن خودداری کرده اند.
3. علی رغم مراجعات و ابلاغ اظهارنامه قضایی شماره ...، خوانده از بازپرداخت امتناع می نماید.
...
ج) نمونه دادخواست مطالبه وجه کارت به کارت
مطالبه وجه از طریق کارت به کارت مشابه پرینت بانکی است، با این تفاوت که جزئیات تراکنش های متعدد واریزی از طریق کارت به کارت باید دقیقاً ذکر شود. در این موارد نیز، گرفتن صورتحساب از بانک حاوی تمامی تراکنش ها بسیار مهم است.
...
دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق صورتحساب بانکی حاوی تراکنش های کارت به کارت به شماره های پیگیری [شماره های پیگیری] در تاریخ های [تاریخ ها].
...
شرح دادخواست:
1. اینجانب به موجب چندین فقره تراکنش کارت به کارت از تاریخ [تاریخ اولین تراکنش] تا [تاریخ آخرین تراکنش]، مجموعاً مبلغ [مبلغ به عدد] ریال را به شماره کارت [شماره کارت خوانده] متعلق به خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] منتقل نموده ام. این وجوه به عنوان [نوع تعهد، مثلاً قرض یا علی الحساب بابت خرید ملک] به ایشان پرداخت شده است.
2. با وجود مراجعات مکرر، خوانده از بازپرداخت وجه/ایفای تعهد مربوطه خودداری کرده است.
...
د) نمونه دادخواست مطالبه وجه به استناد شهادت شهود (در صورت ضعف مدرک کتبی)
در مواردی که سند کتبی بسیار ضعیف است یا اصلاً وجود ندارد، شهادت شهود نقش کلیدی ایفا می کند. در این حالت، دادخواست باید با تأکید بر شرح دقیق واقعه در حضور شهود و ذکر مشخصات کامل آن ها تنظیم شود.
...
دلایل و منضمات:
1. [در صورت وجود] هرگونه سند عادی ناقص یا ضعیف.
2. شهادت شهود (مشخصات شهود به شرح ذیل است: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و شماره تماس هر شاهد]).
3. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره ...
...
شرح دادخواست:
1. خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] در تاریخ [تاریخ تقریبی دین] مبلغ [مبلغ به عدد] ریال را به عنوان قرض از اینجانب دریافت نموده اند. این واقعه در حضور شهود ذیل الذکر رخ داده است و ایشان به وقوع دین اذعان دارند. (مشخصات شهود در بخش دلایل و منضمات ذکر گردیده است).
2. با توجه به عدم وجود سند کتبی قوی، استناد اصلی اینجانب جهت اثبات دین، شهادت شهود می باشد که مستند به آن و با توجه به ماده ۲۶۵ قانون مدنی، حقانیت اینجانب در مطالبه وجه محرز است.
3. علی رغم مطالبه اینجانب و ارسال اظهارنامه قضایی شماره ...، خوانده از پرداخت دین امتناع می ورزد.
...
گام چهارم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از تنظیم کامل دادخواست و آماده سازی منضمات، مرحله بعدی ثبت آن است.
- نحوه مراجعه و مراحل ثبت: در شهرهای بزرگ و مراکز استان ها، ثبت دادخواست صرفاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. در شهرهای کوچک تر که این دفاتر وجود ندارند، می توان به دادگستری مراجعه کرد. در دفتر خدمات، کارشناس دادخواست شما را بررسی کرده، مدارک را اسکن و پیوست می کند و آن را به صورت الکترونیکی ثبت می نماید.
- مدارک لازم برای ثبت: علاوه بر دادخواست و منضمات، همراه داشتن اصل کارت ملی و اطلاعات سامانه ثنا (شناسه کاربری و رمز عبور) الزامی است. تمامی مدارک باید به صورت اسکن شده و آماده ارائه باشند.
- دریافت کد رهگیری و پیگیری پرونده: پس از ثبت موفقیت آمیز، یک کد رهگیری به شما داده می شود. از طریق سامانه ثنا می توانید با این کد، وضعیت پرونده خود را پیگیری کرده و از ابلاغیه ها و قرارهای صادره مطلع شوید.
- اهمیت سامانه ثنا: ثبت نام در سامانه ثنا برای تمامی طرفین دعوا و وکلای آن ها الزامی است و تمامی ابلاغیه های قضایی از طریق این سامانه انجام می شود.
گام پنجم: پیگیری و حضور در جلسات رسیدگی دادگاه/شورای حل اختلاف
پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه صالح ارجاع شده و زمان رسیدگی تعیین می شود.
- دریافت ابلاغیه: از طریق سامانه ثنا، ابلاغیه ای حاوی زمان و مکان جلسه رسیدگی برای شما و خوانده ارسال می شود.
- اهمیت حضور به موقع: حضور به موقع در جلسه رسیدگی برای ارائه دفاعیات، پاسخ به سوالات قاضی و ارائه شهود یا مدارک جدید بسیار مهم است. عدم حضور بدون عذر موجه می تواند به ضرر خواهان تمام شود.
- ارائه شهود و مدارک: در جلسه دادگاه، فرصت ارائه شهود، اسناد و توضیحات تکمیلی فراهم می شود. در صورت نیاز به کارشناسی، قاضی دستور آن را صادر خواهد کرد.
- فرآیند صدور رأی و تجدیدنظر: پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی دلایل، دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و رأی صادر می کند. رأی صادره قابل اعتراض و تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان است.
مطالبه خسارت تأخیر تادیه: شرایط، نحوه محاسبه و نمونه دادخواست
یکی از مهم ترین درخواست هایی که در کنار اصل دین مطرح می شود، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه است. این خسارت به منظور جبران کاهش ارزش پول در اثر تورم و نیز جریمه مدیون به دلیل عدم پرداخت به موقع دین، به خواهان پرداخت می شود.
مفهوم و شرایط مطالبه خسارت تأخیر تادیه
ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان را محق به مطالبه خسارات ناشی از تأخیر در انجام تعهد می داند. همچنین ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی به طور خاص به خسارت تأخیر تأدیه اشاره دارد:
در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند.
شرایط اصلی مطالبه این خسارت عبارتند از:
- موضوع دین وجه رایج باشد: خسارت تأخیر تأدیه فقط در مورد دیون پولی قابل مطالبه است.
- مطالبه داین: طلبکار باید دین خود را به صورت رسمی (معمولاً از طریق اظهارنامه) مطالبه کرده باشد.
- تمکن مدیون: مدیون باید تمکن مالی برای پرداخت دین را داشته باشد، اما از پرداخت آن امتناع کرده باشد.
- تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه: شاخص قیمت ها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و اعلام می شود و در صورت تغییر فاحش آن، دادگاه اقدام به محاسبه خسارت می کند.
نحوه محاسبه خسارت تأخیر تادیه
محاسبه خسارت تأخیر تأدیه بر اساس شاخص سالانه بانک مرکزی صورت می گیرد. این شاخص هر سال توسط بانک مرکزی اعلام شده و دادگاه با در نظر گرفتن آن و از تاریخ مطالبه (یا سررسید دین) تا تاریخ اجرای حکم، میزان خسارت را محاسبه و حکم صادر می کند. نحوه دقیق محاسبه فرمول حقوقی دارد که توسط کارشناس مربوطه انجام می شود.
آیا باید خسارت تأخیر تادیه را جداگانه مطالبه کرد؟
خیر، معمولاً نیازی به طرح دعوای جداگانه نیست. خواهان می تواند در همان دادخواست اصلی مطالبه وجه، درخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطرح کند. طبق تبصره ۱ ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی: در غیر مواردی که دعوای مطالبه خسارت مستقلاً یا بعد از ختم دادرسی مطرح شود، مطالبه خسارتهای موضوع این ماده مستلزم تقدیم دادخواست نیست. نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه نیز تأکید دارد که نیازی به طرح دعوای اثبات قرض به صورت جداگانه یا توأمان با مطالبه وجه نیست و در همان دعوای اصلی، دادگاه به ادله استنادی خواهان رسیدگی می کند.
نمونه دادخواست جداگانه مطالبه خسارت تأخیر تادیه (در مواردی که جداگانه طرح می شود)
گاهی ممکن است خواهان به دلایلی (مثلاً عدم آگاهی یا نسیان) در دعوای اصلی خسارت تأخیر تأدیه را مطالبه نکرده باشد. در این صورت، می تواند با یک دادخواست جداگانه اقدام نماید.
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
آدرس: [آدرس کامل خوانده]
وکیل: [در صورت وجود]
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس: [آدرس دفتر وکیل]
خواسته:
مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به مبلغ [مبلغ تخمینی به ریال، معمولاً تقویم زیر ۲۰ میلیون تومان برای صلاحیت شورا] از تاریخ [تاریخ سررسید دین یا تاریخ مطالبه اولیه با اظهارنامه] لغایت زمان اجرای حکم، بر اساس شاخص بانک مرکزی.
دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اصلی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه.
2. تصویر مصدق اجرائیه شماره [شماره اجرائیه] صادره از شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام.
3. تصویر مصدق اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت وجود).
4. تصویر مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
5. [در صورت وجود] وکالت نامه وکیل.
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان] / شورای حل اختلاف [نام محل]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اصلی] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه/شورای حل اختلاف]، در دعوای مطالبه وجه، موفق به اخذ حکم محکومیت خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] به پرداخت مبلغ [مبلغ اصل دین] ریال گردیده ام.
2. متعاقباً، اجرائیه شماره [شماره اجرائیه] نیز صادر و خوانده محترم [تاریخ پرداخت] نسبت به پرداخت اصل مبلغ مذکور اقدام نموده است.
3. متاسفانه در زمان طرح دعوای اصلی مطالبه وجه، اینجانب از طرح خواسته مطالبه خسارت تأخیر تأدیه غفلت نمودم.
4. حال با توجه به ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و تغییر فاحش شاخص قیمت ها از تاریخ [تاریخ سررسید دین یا تاریخ مطالبه رسمی اولیه با اظهارنامه] که مبلغ [مبلغ اصل دین] ریال قابل مطالبه بوده، لغایت تاریخ پرداخت آن، و با عنایت به تمکن مالی خوانده و امتناع ایشان از پرداخت دین در موعد مقرر، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه بر اساس شاخص بانک مرکزی از تاریخ [تاریخ شروع محاسبه] تا تاریخ پرداخت، به انضمام کلیه خسارات دادرسی، مورد استدعاست.
با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
امضاء
هزینه دادرسی مطالبه وجه سند عادی
هزینه دادرسی در دعاوی مالی، بر اساس مبلغ خواسته (اصل وجه و خسارات) تعیین می شود. این هزینه ها در مراحل مختلف رسیدگی (بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی) و در مراجع قضایی متفاوت است.
-
تعرفه هزینه دادرسی:
- در شورای حل اختلاف: برای دعاوی مالی با خواسته کمتر از ۲۰ میلیون تومان (۲۰۰ میلیون ریال)، هزینه دادرسی معادل ۲.۵ درصد مبلغ خواسته است.
-
در دادگاه عمومی حقوقی:
- تا سقف ۲۰ میلیون تومان: ۲.۵ درصد مبلغ خواسته.
- مازاد بر ۲۰ میلیون تومان: ۳.۵ درصد مبلغ خواسته.
این مبالغ به صورت سالانه تغییر می کند و باید نرخ روز را از دفاتر خدمات قضایی جویا شد.
- نحوه پرداخت هزینه ها: تمامی هزینه های دادرسی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی واریز می شود و رسید آن ضمیمه دادخواست می گردد.
- امکان مطالبه هزینه دادرسی از خوانده: در صورت اثبات حقانیت خواهان و صدور حکم به نفع وی، خوانده (محکوم علیه) علاوه بر اصل دین و خسارت تأخیر تأدیه، محکوم به پرداخت کلیه خسارات دادرسی نیز خواهد شد.
مرجع صالح رسیدگی به دعوای مطالبه وجه (دادگاه یا شورای حل اختلاف)
تعیین مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه وجه بر اساس مبلغ خواسته و محل اقامت خوانده صورت می گیرد.
- صلاحیت شورای حل اختلاف: در حال حاضر، شورای حل اختلاف برای رسیدگی به دعاوی مالی که خواسته آن ها کمتر از ۲۰ میلیون تومان (۲۰۰ میلیون ریال) باشد، صلاحیت دارد. در این موارد، دادخواست باید به شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده تقدیم شود.
- صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی: برای دعاوی مالی که خواسته آن ها بیشتر از ۲۰ میلیون تومان است، مرجع صالح رسیدگی، دادگاه عمومی حقوقی است.
- صلاحیت محلی: در اکثر موارد، دعوای مطالبه وجه باید در دادگاه یا شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده (بدهکار) مطرح شود. اما در برخی موارد خاص، محل انعقاد قرارداد یا محل ایجاد تعهد نیز می تواند مبنای صلاحیت محلی قرار گیرد.
چالش ها و نکات حقوقی مهم در دعوای مطالبه وجه با سند عادی
دعوای مطالبه وجه به استناد سند عادی ممکن است با چالش هایی همراه باشد که آگاهی از آن ها و راهکارهای حقوقی مربوطه، می تواند به موفقیت پرونده کمک کند.
- انکار یا تردید خوانده نسبت به سند عادی: این شایع ترین چالش است. اگر خوانده اصالت امضا یا دست خط موجود در سند عادی را انکار کند (اگر سند از او صادر شده) یا نسبت به آن تردید نماید (اگر سند از شخص ثالثی صادر شده)، خواهان موظف است اصالت سند را اثبات کند. در این صورت، دادگاه ممکن است دستور ارجاع به کارشناس خط و امضا را صادر کند یا از شهادت شهود و سایر دلایل استفاده نماید.
- مفقود شدن سند عادی: در صورت مفقود شدن سند عادی، اثبات دین دشوارتر می شود. با این حال، می توان با استناد به دلایل دیگر مانند شهادت شهود، اقرار خوانده، سوگند، پرینت های بانکی (در صورت وجود تراکنش) و امارات قضایی (مانند پیامک ها و مکاتبات)، وقوع دین را اثبات کرد.
- عدم تمکن مالی خوانده و امکان اعسار: ممکن است خوانده (مدیون) با وجود محکومیت، مدعی اعسار (ناتوانی از پرداخت بدهی) شود. در این صورت، وی باید اعسار خود را در دادگاه اثبات کند. در صورت پذیرش اعسار، ممکن است حکم به تقسیط بدهی صادر شود و خواهان باید به صورت اقساطی طلب خود را دریافت کند.
- امکان درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال خوانده): برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال خوانده توسط وی و تضییع حقوق خواهان، می توان پیش از صدور حکم یا همزمان با طرح دعوا، درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال) را از دادگاه مطالبه کرد. این درخواست معمولاً مشروط به پرداخت خسارت احتمالی توسط خواهان است، مگر اینکه خواهان مدرکی مانند سند رسمی، سند تجاری واخواست شده یا طلب مستند به رأی قطعی دادگاه داشته باشد. در صورت تأمین خواسته، دادگاه دستور توقیف اموال خوانده را صادر می کند تا حق خواهان محفوظ بماند.
- اهمیت مشاوره با وکیل در موارد پیچیده: با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فنی در این نوع دعاوی، به ویژه در صورت انکار خوانده یا ضعف مدارک، مشاوره و اخذ وکیل متخصص می تواند شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد.
سوالات متداول
آیا بدون هیچ مدرک کتبی (حتی دست نوشته) می توان مطالبه وجه کرد؟
بله، امکان مطالبه وجه حتی بدون هیچ مدرک کتبی نیز وجود دارد. در این موارد، اثبات دین به روش های دیگری مانند شهادت شهود، اقرار خوانده، سوگند یا سایر امارات و قرائن قضایی بستگی دارد. البته اثبات در این حالت دشوارتر است و نیاز به ادله قوی تر و مستندات محکم تری دارد.
تفاوت مطالبه وجه با سند عادی و اسناد تجاری (چک و سفته) چیست؟
اسناد تجاری مانند چک و سفته، علاوه بر اینکه سند عادی محسوب می شوند، از امتیازات و ضمانت های اجرایی خاصی در قانون برخوردارند. به عنوان مثال، در مورد چک و سفته، می توان از طریق اجراییه اداره ثبت (در صورت وجود شرایط لازم) یا از طریق دادگاه، دعوای مطالبه را با سرعت و سهولت بیشتری پیگیری کرد و امکان صدور قرار تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی نیز در بسیاری از موارد وجود دارد. این امتیازات در مورد سایر اسناد عادی وجود ندارد و اثبات آن ها نیازمند طی تشریفات دادرسی طولانی تر و ارائه دلایل محکم تر است.
اگر خوانده (بدهکار) بدهی را انکار کند چه باید کرد؟
در صورتی که خوانده بدهی را انکار کند، بار اثبات بر عهده خواهان است. خواهان باید با ارائه تمامی مدارک موجود (سند عادی، اظهارنامه، پرینت بانکی)، شهادت شهود، درخواست کارشناسی خط و امضا، و در نهایت درخواست سوگند، سعی در اثبات حقانیت خود نماید. در این موارد، تجربه وکیل متخصص نقش بسیار مهمی در هدایت پرونده و ارائه دلایل مؤثر ایفا می کند.
آیا برای این نوع دعوا حتماً به وکیل نیاز است؟
اگرچه طرح دعوا بدون وکیل امکان پذیر است، اما با توجه به پیچیدگی های فنی و حقوقی، احتمال موفقیت در پرونده هایی که وکیل متخصص آن ها را پیگیری می کند، بسیار بیشتر است. وکیل با اشراف به قوانین، رویه های قضایی، نحوه تنظیم دقیق دادخواست، ارائه دلایل، و دفاع در جلسات دادگاه، می تواند حقوق شما را به بهترین نحو احقاق کند.
مدت زمان معمول رسیدگی به این دعاوی چقدر است؟
مدت زمان رسیدگی به دعاوی مطالبه وجه با سند عادی، بسته به عوامل متعددی از جمله حجم کاری شعب دادگاه، پیچیدگی پرونده، نیاز به کارشناسی، تعداد جلسات رسیدگی، و دفاعیات خوانده، متغیر است. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا بیش از یک سال طول بکشد، به خصوص اگر پرونده به مراحل تجدیدنظر و دیوان عالی کشور ارجاع شود.
نتیجه گیری و توصیه نهایی
مطالبه وجه به استناد سند عادی، هرچند ممکن است پیچیدگی های خاص خود را داشته باشد، اما با آگاهی از اصول و مراحل قانونی و جمع آوری دقیق مستندات، امکان پذیر است. در این راهنما تلاش شد تا تمامی ابعاد این دعوا، از تعریف سند عادی تا نحوه تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده، به صورت جامع و کاربردی تشریح شود. دقت در نگارش دادخواست، ارسال اظهارنامه قضایی و پیگیری مستمر پرونده، از عوامل اصلی موفقیت در این مسیر به شمار می روند. توصیه می شود برای افزایش شانس موفقیت و جلوگیری از تضییع حقوق، به ویژه در موارد پیچیده، از مشاوره حقوقی تخصصی وکلای مجرب بهره مند شوید. آگاهی، گام نخست در احقاق حقوق شماست.