افراد مبتلا به دیابت چه ورزشی انجام دهند؟

نتایج تحقیقات کنونی مشخص کرده است دو شکل محبوب ورزش هوازی، تمرین مداوم و تناوبی به بیماران دیابتی در کنترل بیماری کمک خواهد کرد.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد ورزش هوازی مداوم ممکن است برای بهبود کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع یک، به ویژه زنان، موثرترین نوع باشد. ورزش مداوم که شامل حفظ سرعتی ثابت و متوسط در طول تمرین است (مانند دویدن به مدت ۳۰ دقیقه)، منجر به کاهش قابل توجه سطح قند خون در مقایسه با تمرینات تناوبی می‌شود. البته تمرینات تناوبی که به‌طور متناوب بین دوره‌های با شدت بالاتر و پایین‌تر (مانند دویدن و پیاده‌روی متناوب) انجام می‌شود، فوایدی را نشان داد، اما میزان آن کمتر بود.

تفاوت جنسیتی در پاسخ به ورزش

نتایج این تحقیق تفاوت‌های جنسیتی مهمی در پاسخ به ورزش نشان داد؛ زنان به‌طور کلی سطوح قند خون پایدارتری با کاهش قابل توجه در درجه اول بعد از ورزش مداوم تجربه کردند. از سوی دیگر، مردان پس از هر دو نوع ورزش کاهش بیشتری در قند خون نشان دادند که بیشترین کاهش پس از ورزش مداوم بود. این نتیجه نشان می‌دهد در حالی که ورزش مداوم ممکن است برای هر دو جنس مفید باشد، اما مردان باید برای جلوگیری از افت بالقوه خطرناک قند خون، مراقب سطح قند خون خود باشند.

دکتر پویا سلطانی، یکی از محققان این تحقیق از دانشگاه استافوردشایر انگلستان اظهار کرد نتایج این تحقیق مهم است، زیرا بیماران دیابتی اغلب انگیزه‌ای برای ورزش به‌عنوان وسیله‌ای برای مدیریت شرایط خود ندارند. یکی از دلایل این است که فعالیت بدنی می‌تواند منجر به افت قند خون و باعث ناراحتی و بی‌انگیزگی در فعالیت ورزش شود. ما بررسی کردیم که آیا نوع فعالیت بدنی می‌تواند این افت قند خون را کاهش دهد یا خیر.

این تحقیق شامل ۱۹ بزرگسال مبتلا به دیابت نوع یک بود که به‌طور منظم ورزش نمی‌کردند. هر شرکت‌کننده دو جلسه تمرینی ۳۰ دقیقه‌ای را در روز‌های مختلف انجام داد؛ یکی تمرین مداوم و دیگری تمرین تناوبی بود. محققان سطح قند خون، ضربان قلب و فشار خون را قبل، بلافاصله بعد و ۲۰ دقیقه بعد از هر جلسه اندازه‌گیری کردند. آنان همچنین ارزیابی کردند که شرکت‌کنندگان چقدر تمرین را سخت احساس می‌کنند و چقدر از آن لذت می‌برند.

با وجود تفاوت در پاسخ‌های قند خون، هم مردان و هم زنان سطوح مشابهی از تلاش و لذت را برای هر دو نوع ورزش گزارش کردند. این نتایج نشان می‌دهد که هر یک از این ورزش‌ها می‌تواند گزینه‌ای مفید و لذت‌بخش برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک باشد، با این انتخاب که احتمالا تحت تاثیر ترجیحات فردی و نیاز‌های مدیریت قند خون قرار می‌گیرد.

در نهایت، این یافته‌ها بینش ارزشمندی را برای ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و افراد مبتلا به دیابت نوع یک فراهم می‌کند. در حالی که به نظر می‌رسد ورزش مداوم برای کنترل قند خون، به ویژه برای زنان موثرتر است، انتخاب نوع ورزش باید با توجه به نیازها، ترجیحات و توانایی هر فرد برای مدیریت سطح قند خون خود در طول و بعد از فعالیت بدنی تنظیم شود.

تاثیر ورزش بر دیابت

محققان دانشگاه هاروارد نیز اظهار کردند ورزش به کنترل وزن، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید، افزایش کلسترول خوب (HDL)، تقویت عضلات و استخوان‌ها، کاهش اضطراب و بهبود سلامت عمومی کمک می‌کند. البته ورزش مزایای دیگری برای افراد مبتلا به دیابت دارد که شامل کاهش سطح گلوکز خون و افزایش حساسیت بدن به انسولین است همچنین با مقاومت به انسولین مقابله می‌کند.

ورزش میزان HbA ۱ c را تا ۰.۷ درصد در افراد مختلف مبتلا به دیابت که دارو‌های مختلف مصرف و رژیم‌های غذایی متنوعی را دنبال می‌کردند، کاهش داد و این بهبود حتی با وجود اینکه آن‌ها وزن کم نکردند، رخ داد. نتایج نشان داد همه اشکال ورزش، هوازی، مقاومتی، یا هر دو (تمرین ترکیبی) به همان اندازه در کاهش مقادیر HbA ۱ c در افراد مبتلا به دیابت خوب بودند.

هم تمرین مقاومتی و هم ورزش هوازی به کاهش مقاومت به انسولین در سالمندانی که قبلا کم تحرک بودند و با چاقی شکمی در معرض خطر دیابت قرار داشتند، کمک کرد. ترکیب این ۲ نوع ورزش مفیدتر از انجام هر کدام به تنهایی بود. افراد مبتلا به دیابت که حداقل دو ساعت در هفته پیاده‌روی می‌کردند، نسبت به همتایان خود که کم تحرک بودند، کمتر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی قرار گرفتند و افرادی که سه تا چهار ساعت در هفته ورزش می‌کردند، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دادند.

زنان مبتلا به دیابت که حداقل چهار ساعت در هفته را به ورزش متوسط (از جمله پیاده‌روی) یا ورزش شدید اختصاص دادند، نسبت به کسانی که ورزش نمی‌کردند، ۴۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی بودند. این مزایا حتی پس از اینکه محققان عوامل مخدوش کننده ازجمله شاخص توده بدنی، سیگار کشیدن و سایر عوامل خطر بیماری قلبی را بررسی کردند، ادامه یافت.

بهترین زمان ورزش

به‌طور کلی، بهترین زمان برای ورزش یک تا سه ساعت پس از غذا خوردن است، زمانی که سطح قند خون شما احتمالا بالاتر است. اگر از انسولین استفاده می‌کنید، مهم است که قند خون خود را قبل از ورزش آزمایش کنید. اگر سطح قبل از ورزش کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، مصرف یک تکه میوه یا یک میان وعده کوچک آن را تقویت و به شما در جلوگیری از هیپوگلیسمی کمک می‌کند.

نتایج آزمایش مجدد ۳۰ دقیقه بعد نشان می‌دهد که آیا سطح قند خون شما ثابت است یا خیر. همچنین بهتر است قند خون خود را بعد از هر تمرین یا فعالیت طاقت‌فرسا بررسی کنید. اگر انسولین مصرف می‌کنید، خطر ابتلا به هیپوگلیسمی ممکن است ۶ تا ۱۲ ساعت پس از ورزش بیشتر باشد. به دلیل خطرات مرتبط با دیابت، همیشه یک دستبند هشدار پزشکی بپوشید که نشان دهد دیابت دارید و آیا انسولین مصرف می‌کنید یا خیر. همچنین در صورت افت شدید قند خون، هنگام ورزش، آب‌نبات‌های سفت یا قرص‌های گلوکز را همراه خود داشته باشید.

انجمن دیابت ایران، با وجود اینکه تاکنون دیابت درمان قطعی پیدا نکرده، اما راه‌های مؤثری برای کنترل آن وجود دارد. به کمک درمان‌های مناسب دارویی و آموزش‌های صحیح در کنار داشتن شیوه صحیح زندگی، یک فرد دیابتی می‌تواند مانند سایر افراد جامعه به زندگی فعال خود ادامه داده و خطر ایجاد عوارض دیابت را کاهش دهد.