آب زرشک خانگی و طبیعی یکی از انواع نوشیدنی‌هایی است که خواص بی‌نظیری برای سلامتی دارد. فصل پاییز مناسب‌ترین زمان برای خرید زرشک تازه و تهیه آب زرشک است. آب زرشک دارای طبع سرد و خشک است و افراد دارای مزاج سرد باید در مصرف آن احتیاط کرده و از مصلح استفاده کنند. برخی افراد با مصرف آب زرشک ممکن است دچار عوارض جانبی مانند تهوع، اسهال، یبوست، درد و گرفتگی معده شوند.
از جمله فواید آب زرشک می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش التهاب، درمان سرماخوردگی، بهبود عملکرد گوارش، تقویت استخوان‌ها و … اشاره کرد.
حال به توضیح بیشتر خواص آن در هر حیطه می‌پردازم:
خواص زرشک برای کبد:
زرشک به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند، التهاب کبد را کاهش داده، از آسیب‌های کبدی جلوگیری کرده و سم‌زدایی کبد را تسریع می‌کند.
فواید آب زرشک ناشتا:
مصرف ناشتای آب زرشک با تحریک ترشح صفرا، باعث دفع سموم و مواد زائد از کبد شده و هضم و جذب مواد مغذی را بهبود می‌بخشد.
درمان مشکلات پوستی:
زرشک با داشتن خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی، برای درمان آکنه، التهابات، جوش و زخم‌های پوستی مفید است.
درمان اسهال:
پکتین و فیبر موجود در زرشک باعث جذب بهتر آب و متوقف کردن اسهال می‌شود.
کاهش قند خون:
زرشک حاوی ترکیباتی است که باعث کاهش جذب قند و کربوهیدرات‌ها در روده می‌شود و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کند. اثر کاهش قند خون توسط بربرین در زمانی کشف شد که بربرین برای درمان اسهال در افراد دیابتی در چین استفاده شد. بربرین ممکن است کمی سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهد. یک مطالعه آزمایشی از ۵۰۰ میلی گرم بربرین دو تا سه بار در روز تا سه ماه استفاده کرد؛ محققان کنترل قند خون توسط این ماده شیمیایی را به اندازه متفورمین که یک درمان خط اول برای دیابت نوع ۲ است، پیشنهاد کردند.
جلوگیری از سرطان:
خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی زرشک باعث می‌شود رادیکال‌های آزاد بدن را خنثی کند که این امر در پیشگیری از سرطان بسیار موثر است.
کاهش کلسترول:
فیبر و پکتین موجود در زرشک با کاهش جذب چربی و کلسترول، از افزایش کلسترول بد خون جلوگیری می‌کند. شواهد اولیه وجود دارد که بربرین می‌تواند به کاهش سطح کلسترول بالا کمک کند. مصرف ۵۰۰ میلی گرم بربرین دو بار در روز به مدت سه ماه باعث کاهش کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسیرید می‌شود. مصرف ۱۰۰۰ میلی گرم بربرین همراه با دارو‌های کاهش دهنده کلسترول (مانند سیمواستاتین) در کاهش کلسترول موثرتر از استفاده از دارو به تنهایی بود.
کمک به لاغری:
زرشک با کاهش اشتها و جلوگیری از جذب و ذخیره‌سازی چربی، به کاهش وزن و لاغری کمک شایانی می‌کند.
درمان کبد چرب:
آنتی‌اکسیدان‌های زرشک با کاهش التهاب کبدی، از تجمع چربی در کبد جلوگیری کرده و در درمان کبد چرب مفید است.
درمان PCOS:
زرشک با تنظیم سطح هورمون‌های زنانه، به درمان علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک می‌کند.
درمان افسردگی:
ترکیبات زرشک اثرات ضدافسردگی داشته و مصرف آن می‌تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند.
درمان عفونت‌ها:
زرشک به دلیل داشتن ویتامین C فراوان، خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
خواص آب زرشک برای غلظت خون:
یکی از فواید آب زرشک کاهش غلظت خون است. مخصوصا زرشک پفکی باعث کاهش غلظت خون در بیماران قلبی و عروقی می‌شود؛ و به طور کلی آب زرشک باعث رقیق شدن خون و کاهش فشار خون می‌شود البته اگر بدون نمک مصرف شود. چون استفاده با نمک باعث افزایش فشار خون خواهد شد
عوارض جانبی زرشک چیست؟
زرشک را در مقادیر زیاد بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید؛ به خصوص اگر از دارو‌های ضد انعقاد (رقیق کننده‌های خون)، دارو‌های فشار خون، دارو‌های دیابت یا دیورتیک‌ها استفاده می‌کنید.
عوارض جانبی رایج زرشک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
استفراغ
اسهال
عوارض جانبی شدید
عوارض جانبی شدید زرشک شامل موارد زیر است:
تحریک شدید کلیه و پوشاندن علائم UTI ۴ مانند ادرار خونی، درد هنگام ادرار، درد کمر یا معده و تب
تشنج
افت خطرناک فشار خون، ضربان قلب و تنفس
در صورت بروز این علائم پس از مصرف زرشک فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چه کسانی نباید زرشک بخورند؟
هنگام استفاده از زرشک نکات احتیاطی زیر را در نظر داشته باشید:
واکنش آلرژیک شدید: اگر به زرشک یا مواد تشکیل دهنده آن حساسیت دارید، از مصرف آن خودداری کنید. در صورت نیاز به توضیح، از داروساز یا پزشک خود بخواهید لیست کاملی از مواد تشکیل دهنده را ارائه دهد.
بارداری: افراد باردار نباید از زرشک استفاده کنند، زیرا ممکن است باعث تحریک انقباضات رحمی و سقط جنین شود.
تغذیه با شیر مادر: ایمنی زرشک در شیردهی ناشناخته است و باید از مصرف آن اجتناب شود.
بزرگسالان بالای ۶۵ سال: مطالعاتی در مورد استفاده از زرشک در بزرگسالان بالای ۶۵ سال انجام شده است. قبل از استفاده از زرشک حتما با پزشک خود صحبت کنید.
کودکان: ایمنی زرشک در کودکان ناشناخته است و باید از مصرف آن اجتناب شود.
سایر تغییرات: زرشک نباید جایگزین درمان‌های معمولی شود. به ویژه، آن را نباید به عنوان یک درمان خانگی برای UTI استفاده کرد. اگر باکتری‌های عامل عفونت ادراری به طور کامل ریشه کن نشوند، عفونت ممکن است به کلیه‌ها سرایت کند، حتی اگر علائمی مانند ادرار کردن دشوار یا دردناک ناپدید شوند.
زرشک را با چه دارو‌هایی نخورم؟
تداخلات زیر با زرشک امکان پذیر است:
دارو‌های ضد انعقاد (رقیق کننده‌های خون): زرشک ممکن است اثربخشی دارو‌های رقیق کننده خون را تغییر دهد. در صورت مصرف دارو‌های ضد انعقاد از مصرف زرشک خودداری کنید.
دارو‌های فشار خون: زرشک ممکن است اثرات دارو‌های فشار خون را افزایش دهد. در صورت مصرف زرشک از آن‌ها اجتناب کنید.
دیورتیک‌ها (قرص‌های آب): زرشک ممکن است اثرات این دارو‌ها را افزایش دهد. قبل از استفاده از این دو با پزشک خود صحبت کنید.
دارو‌های دیابت: زرشک ممکن است قند خون را کاهش دهد و اثرات این دارو‌ها را قوی‌تر کند. در صورت مصرف دارو‌های دیابت از خوردن زرشک پرهیز کنید.
سایر دارو‌های متابولیزه شده توسط کبد: از آنجایی که زرشک روی کبد اثر می‌گذارد، ممکن است نحوه عملکرد بسیاری از دارو‌ها را که توسط کبد متابولیزه می‌شوند در بدن شما تغییر دهد.
آب زرشک را چه زمانی بخوریم بهتر است؟
مقدار مصرف روزانه آب زرشک برای مقاصد مختلف متفاوت است:
مصرف آب زرشک یک لیوان صبح ناشتا و یک لیوان شب، هنگام خواب برای درمان کبد مفید است. مصرف آب زرشک روزی سه فنجان، نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی برای کاهش وزن و لاغری، مفید است.
بهترین زمان مصرف آب زرشک برای کنترل غلظت خون صبح روز است. این به دلیل این است که صبح، معمولاً فاصله زمانی طولانی‌تری بین وعده شبانه‌روزی و صبحانه وجود دارد و بدن نیاز به انرژی دارد. مصرف آب زرشک در صبح، می‌تواند به فعالیت متابولیسم و پاکسازی بدن از مواد مضر کمک کند و در نتیجه به کنترل غلظت خون کمک کند. همچنین، مصرف آب زرشک بهتر است قبل از صرف وعده غذای اصلی یا حداقل ۳۰ دقیقه بعد از آن باشد. این اقدام می‌تواند به هضم بهتر غذا و جذب مواد مغذی کمک کند و در نتیجه به کنترل غلظت خون کمک کند.