خبرگزاری آنلاین -گروه استان‌ها؛ شناخت نقش حاشیه نشینی در بروز انواع آسیب‌های اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که امروزه در کشورهای جهان سوم یکی از معضلات شهرنشینی، حاشیه نشینی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن است.
در مقیاس کوچک‌تر اگر بخواهیم شهر اردبیل را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم خواهیم دید که گسترش حاشیه نشینی در این شهر و اسکان جمعیت غیر شهری در آن به افزایش ناهنجاری‌های رفتاری در این بخش از شهر انجامیده است.
گرچه حاشیه نشینی در بسیاری از موارد نیز همراه با رشد بوده و گاه شاهد ظهور و بروز استعدادهای ناب فرهنگی، اجتماعی، دانشگاهی و … در این مناطق هستیم اما ابعاد گسترده‌تر حاشیه نشینی در شهر اردبیل نشان می‌دهد نه تنها هیچ توجهی به این مناطق شهر از نظر توسعه نمی‌شود بلکه روز به روز بر مشکلات و معضلات حاشیه شهرها افزوده می‌شود.
نبود امکانات مناسب خدمات شهری، فقر، جمعیت بالا و … سبب شده است تا حاشیه شهر اردبیل که اغلب به مناطق سیزده گانه معروف است و عمدتاً نیز پسوند «آباد» را با خود یدک می‌کشند از کمترین آبادی و آبادانی برخوردار باشد.
شهرنشینی به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌های عصر حاضر به شمار می‌رود. در ایران تحول شهرنشینی بسیار پرشتاب انجام شد و الگوی توسعه شهری آن از الگوی تسلط تک شهری و تمرکز گرایانه پیروی کرده است.
بررسی و مطالعه روند شکل‌گیری و گسترش حاشیه‌نشینی شهر اردبیل نشان می‌دهد که اکثر این مناطق در محدوده زمانی مشخصی شکل گرفته‌اند در واقع شکل‌گیری هسته اولیه محله‌های حاشیه نشین در ارتباط مستقیم با توسعه شهرنشینی در دوره پس از اصلاحات ارضی و هجوم روستاییان بدون زمین به شهرهای بزرگ همزمان با تبدیل شدن اردبیل به مرکزیت استان برمی گردد.
محلات دانش آباد، حسین آباد، کوی وحدت، پناه آباد، سید آباد و مهرآباد مهم‌ترین محدوده‌های واقع در قسمت شمالی شهر هستند که با فاصله کمی از هم در ضلع شرقی جاده فعلی مشگین شهر با ۲ هزار و ۵۰۰ خانوار و ۱۵۰ هزار نفر جمعیت و ۱۱۰ هکتار سکونت دارند.
همچنین محلات سلمان آباد، درویش آباد، آرازعلی، کاظم آباد، اسلام آباد، میراشرف، ایران آباد، یحیی آباد و رسول اکرم مهم‌ترین این سکونتگاه‌ها هستند که در قسمت شمال غربی شهر در دو طرف شرق و غرب جاده مشگین شهر با ۶ هزار و ۲۰۰ خانوار و ۳۵ هزار نفر جمعیت در مکانی به وسعت ۲۴۰ هکتار اسکان یافته‌اند.
شهر اردبیل به شکل گسترده‌ای با پدیده حاشیه نشینی مواجه است مناطق حاشیه نشین همچنان گسترش می‌یابد و جغرافیای فیزیکی شهرها به شدت ناهمگون ساخته است که از روستاهای اطراف استان به این منطقه کوچ کرده‌اند.
کمبود امکانات، سکونتگاه‌هایی با سازه نامناسب، معابر و کوچه‌هایی با آسفالت نامناسب و سطل‌های زباله بی کیفیت و نبود بهداشت کافی در حواشی شهر اردبیل همه از مشکلات اصلی ساکنان این مناطق است که موقع مصاحبه دیدیم هر یک یک دل سیر حرف و گلایه برای گفتن دارند.
حاشیه نشینی بیگانه با آبادانی
یکی از ساکنان منطقه ۴ اردبیل در گفت و گو با خبرنگار آنلاین، تصریح کرد: علاوه بر مشکلات زیست محیطی که بهداشت ساکنان منطقه را به خطر می‌اندازد ما از ابتدایی‌ترین زیرساخت‌های خدماتی همانند آب شرب سالم نیز سالهاست که محروم مانده ایم.
وی با اشاره به اینکه وضعیت آسفالت و راه مناطقی که در حواشی شهرها واقع شدند اسفناک است، گفت: متأسفانه نه شهرداری در صدور جواز ساخت ما را همراهی کرد و نه شرکت‌های آب و برق و گاز در خدمات رسانی همراهی لازم را داشتند و ما هم اکنون در بدترین وضعیت ممکن در نقطه‌ای که شهر نامیده می‌شود اما هیچ گونه خدمات شهری ندارد زندگی می‌گذرانیم.
این شهروند همچنین گفت: برخی از خانه‌ها به دلیل بافت قدیمی در فصول سرد سال برای ساکنان مشکل می‌آفریند که در این زمینه نیز هیچ گونه تسهیلات و طرح حمایتی از سوی هیچ نهادی نداریم.
ساکنان مناطق حاشیه شهر از مشوق‌های نوسازی شهرداری‌ها در تخفیف اخذ پروانه، پارکینگ و افزایش تراکم بهره مند می‌شوند.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل در این باره به خبرنگار آنلاین گفت: ساکنان مناطق حاشیه شهر از مشوق‌های نوسازی شهرداری‌ها در تخفیف اخذ پروانه، پارکینگ و افزایش تراکم بهره مند می‌شوند.
یکی از دیگر از شهروندان ضمن ابراز گلایه شدید از هزینه بالای جواز ساخت افزود: اگر ما به عنوان افرادی که جز دهک فقیر جامعه محسوب می‌شویم بضاعت تسویه هزینه جواز ساخت را داشتیم هرگز نقطه‌ای از حاشیه شهر را برای زندگی انتخاب نمی‌کردیم و در این راستا باید شهرداری به منظور ساماندهی چنین مناطقی تسهیلات و شرایطی را برای ما و سایر ساکنان حواشی شهر در نظر بگیرد.
شهروندی دیگر در گفت و گو با خبرنگار آنلاین اذعان کرد: اگر هم اکنون که فصل تابستان است و ما وضعیت نسبتاً مناسبی داریم اما در فصل زمستان تنها راه عبوری ما مملو از گل و لای شده و تردد را برای اهالی بسیار سخت می‌کند و هر موقع که ما با مسئولان در این خصوص ارتباط برقرار کردیم هیچ چاره‌ای اندیشیده نشد.
وی ادامه داد: هم اکنون اهالی این منطقه آب مصرفی خود را از رودخانه محل تهیه و تأمین می‌کنند که طبق آزمایشی که توسط سازمان غذا و داروی استان انجام شد این آب حاوی یک نوع باکتری است که در افراد به ویژه سنین کمتر موجب بیماری‌های گوارشی مختلفی می‌شود و ما نمی‌دانیم این درد را برای یافتن درمان باید به چه کسی بگوییم.
این شهروند با اشاره به گاز مصرفی اهالی گفت: هم‌اکنون ما در بیشتر مناطق حاشیه شهر از کپسول گاز استفاده می‌کنیم و همین موضوع علاوه بر سختی، احتمال خطر و مشکلاتی را می‌تواند در پی داشته باشد.
میر سعید سیدمتین، مدیرعامل شرکت گاز استان در پاسخ به خبرنگار آنلاین که حاشیه نشینی شرکت گاز استان اردبیل را در تأمین گاز مشترکین با چه چالش‌هایی مواجه می‌کند، اظهار کرد: عدم ارائه پاسخ مناسب به استعلام‌های این شرکت از طرف دستگاه‌های متولی از طرفی و نیز استفاده کنندگان غیر مجاز از آب، برق، تلفن، فاضلاب و گاز موجب سردر گمی مراجعه کنندگان و شرکت‌های خدمت‌رسان می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه شرکت گاز از ارائه خدمات شانه خالی نمی‌کند و تمامی ارائه خدمات به حاشیه‌نشینان بر اساس قوانین بوده، یادآور شد: بر اساس ماده ۶ قانون مصوب ۱۳۹۶/۰۴/۰۷ زمان احداث (مستحدثات) ملک متقاضی در داخل شهر از شهرداری، در داخل روستا از دهیاری و خارج از موارد یاد شده چنانکه سال ساخت قبل از سال ۱۳۹۷ باشد طبق آئین نامه اجراییه ابلاغیه ۱۳۹۷/۰۶/۰۳ هیئت دولت خدمات رسانی به آن‌ها انجام می‌گیرد.
به مسئولیت اجتماعی خود عمل می‌کنیم
مدیرعامل آب و فاضلاب استان اردبیل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار آنلاین، اظهار کرد: آب و فاضلاب برای تخصیص آب شرب سالم عزم جدی دارد و در تأمین این مایه حیات در مناطق حاشیه نشینی و سکونتگاه‌های غیررسمی تمام تلاش خود را به کار بسته است.
علیرضا نعمت سلطانی خاطرنشان کرد: فارغ از حاشیه شهرها و سکونتگاه‌های غیررسمی آب و فاضلاب تأمین آب شرب سالم را خط قرمز خود می‌داند و انتظار داریم در تأمین این مایه حیات و استفاده سالم و بهینه آن تمامی دستگاه‌های اجرایی به ویژه شهرداری پای کار باشند.
وی با بیان اینکه از دورافتاده‌ترین روستاها تا داخل و محدوده شهر به ویژه حاشیه‌نشینی با معضلاتی برای تأمین آب شرب به خاطر بحران شدید در این حوزه مواجه هستیم، تصریح کرد: در سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه شهرها که شهرداری مجوز ساخت و ساز صادر نمی‌کند و حاشیه‌نشینان اقدام به تصرف سکونتگاه‌ها می‌کنند اغلب با حفر چاه‌های غیرمجاز و استفاده آب به صورت خام و غیربهداشتی مواجه می‌شویم که سلامت ساکنان را نیز تهدید می‌کند.
نعمت سلطانی با تاکید بر اینکه در تأمین آب نمی‌توان به صورت سلبی و برخوردی عمل کرد، گفت: آب مایه حیات است و اگر نباشد جریان زندگی به مخاطره می‌افتد و در واقع در توسعه حاشیه‌نشینی نیز ما موظف به تأمین آب شرب سالم برای اهالی هستیم و این اقدام را وظیفه اجتماعی خود می‌دانیم.
وی با بیان اینکه شهرداری و دیگر دستگاه‌های متولی باید از گسترش حاشیه‌نشینی جلوگیری کند، افزود: مصرف آب خام و غیربهداشتی نه تنها تبعات منفی از حیث سلامت مردم دارد بلکه ساکنان حاشیه شهرها با اقدام به انشعابات غیرمجاز به تأسیسات آبرسانی نیز خسارت‌های جدی وارد می‌کنند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با تاکید بر اینکه شرکت به منظور جلوگیری از این آسیب‌ها اقدام به صدور مجوز انشعاب آب موقت می‌کند و تأمین آب سالم را از حقوق اولیه هر شهروند می‌داند، اظهار کرد: تخصیص انشعاب آب موقت نیازمند مجوز شهرداری است که در این زمینه شهرداری همکاری‌های لازم را انجام نمی‌دهد و شرکت آب و فاضلاب را بین دو راهی قرار می‌دهد.
انباشت جمعیت در حاشیه شهرها می‌تواند فاجعه آفرین باشد
حسین بشیری گیوی، جامعه‌شناس استان اردبیل در گفت‌وگو با آنلاین عنوان کرد: حاشیه نشینی علل و عوامل متعددی دارد که در ۳ مورد اصلی و اساسی دولت مستقیماً این مسئله را تشدید می‌کند به طوری که با افزایش محدوده شهری، روستاهای اطراف به عنوان محدوده شهری تعریف می‌شود در حالی که از بعد آموزش، سلامت و بهداشت، بازارچه‌های محلی و … همچنان عقب مانده هستند از یک طرف همچنان به تولیدات روستایی در این مناطق وجود دارد و از طرف دیگر به عنوان شهر محسوب می‌شوند که متأسفانه این تناقض‌ها از بعد فرهنگی و اجتماعی آسیب‌های عدیده‌ای به همراه دارد.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز اردبیل نیز پیش از این با اذعان به اینکه توزیع ناعادلانه امکانات شهری و روستایی عامل بسیاری از مشکلات فرهنگی و اجتماعی است علل مهم مشکلات جامعه به ویژه در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی را توزیع ناعادلانه امکانات شهری دانسته و بر چاره جویی و اتخاذ تمهیدات ویژه در این راستا تاکید کرده بود.
بشیری گیوی ادامه داد: با تمرکزگرایی و توجه به شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها روستاییان به همین روستاها که جز محدوده شهری شده‌اند، مهاجرت می‌کنند که در اردبیل محله سلمان آباد با بیش از ۱۵۰ هزار نفر جمعیت نمونه این مناطق هستند و جمعیت ۱۵۰ هزاری به راحتی می‌تواند نظم شهری اردبیل را به هم بزند و هزاران مصیبت گریبان این شهر را بگیرد که از طرفی هم در این مناطق آسیب‌های اجتماعی جولان می‌دهد.
با افزایش تورم عشایر و روستاییان فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند و به حاشیه شهرها پناه می‌برند تا با مراکز تجاری و خدماتی و بهداشتی و درمانی فاصله زیادی نداشته باشند.
این جامعه‌شناس همچنین با اشاره به افزایش بیکاری در جامعه تصریح کرد: سومین شاخص تورم و بیکاری است که با افزایش تورم عشایر و روستاییان فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند و به حاشیه شهرها پناه می‌برند تا با مراکز تجاری و خدماتی و بهداشتی و درمانی فاصله زیادی نداشته باشند و همین موضوع آسیب بزرگی را که می‌تواند به زندگی آن‌ها بزند، کاهش دهد.
بشیری گیوی همچنین اذعان کرد: در هر حال دولت می‌تواند در افزایش محدوده شهری با دقت بیشتری عمل کند که کمتر روستاها به حاشیه شهر اضافه شود و همچنین با ایجاد اشتغال در روستاها جلوی مهاجرت را بگیرد و در نهایت با کاهش تورم افسارگسیخته حاشیه‌ای زندگی کردن را به حداقل میزان کاهش دهد.
موارد اشاره شده علل شکل‌گیری حاشیه نشینی بود اگر به آسیب‌های حاشیه نشینی بخواهیم بپردازیم باید به طلاق، خشونت، خودکشی، سرقت و ده‌ها آسیب دیگر پرداخته شود.
بهره‌مندی سکونتگاه‌های غیررسمی از مشوق‌های نوسازی
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل با اشاره به میزان حاشیه نشینی در شهرهای استان اردبیل در گفت و گو با خبرنگار آنلاین، اظهار کرد: عمدتاً ۴ شهر استان اردبیل شامل اردبیل، مشگین شهر، خلخال و پارس آباد درگیر معضل حاشیه نشینی هستند که درصد جمعیت ساکن طبق آخرین آمار مربوط به سال ۹۵ در سکونتگاه‌های غیررسمی در این شهرها به ترتیب اردبیل ۲۵ درصد، مشگین شهر ۱۵ درصد، خلخال ۱۷ درصد و پارس آباد ۲۷ درصد می‌باشد.
محمد زارع حسین زاده با بیان اینکه این درصد از جمعیت شهرها در این سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند، خاطرنشان کرد: برای این مناطق اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل به نمایندگی از شرکت بازآفرینی شهری ایران و با همکاری سایر دستگاه‌های ذیربط اقدام به تعریف پروژه در این مناطق کرده است.
وی با یادآوری اینکه اصلاح شبکه آب، احداث خانه محله، احداث ورزشگاه و یا مدرسه جز این اقدامات است، تصریح کرد: تمام دستگاه‌های اجرایی در قبال سکونتگاه‌های غیررسمی و ساکنین حاشیه شهر دارای وظایف خاص خود می‌باشند که باید طبق قانون بخشی از اعتبارات خود را در این مناطق هزینه کنند.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل گفت: اداره کل راه و شهرسازی در راستای اقدام مشترک تلاش در جلب همکاری ادارات دارد به طوری که نوسازی مساکن در مناطق حاشیه شهر و همچنین بافت فرسوده شهری در حال انجام است تا ساکنان در صورت داشتن سند ملکی می‌توانند اقدام به دریافت تسهیلات و مشوق‌های نوسازی شهرداری‌ها در تخفیف اخذ پروانه به منظور نوسازی خانه‌های خود کنند.
افزایش قیمت مسکن و تورم به حاشیه نشینی دامن زده است
معاون شهرسازی و معمار شهرداری اردبیل در گفت و گو با خبرنگار آنلاین، با اشاره به دلایل عمده ایجاد حاشیه نشینی اظهار کرد: رشد شتابان جمعیت و بی برنامگی در این زمینه در سال‌های گذشته، مهاجرت روزافزون روستاییان به دلیل عوامل دافعه مبدا، توان مالی کم، فقر و بیکاری و عدم تأمین نیازهای درآمدی و مسکن طبقات مستضعف جامعه در بازار رسمی زمین و مسکن به دلیل افزایش شدید قیمت مسکن و تورم حاشیه نشینی را در اردبیل ایجاد کرده است.
مناطق حاشیه شهر عموماً غیرقانونی هستند و به صورت غیر مهندسی و غیراستاندارد و با مصالح مختلف در دسترس توسط خود ساکنان عموماً ساخته و احداث شده اند.
کیوان حسن زاده با بیان ویژگی‌های کلی مناطق حاشیه نشین خاطرنشان کرد: این مناطق عموماً غیرقانونی هستند و به صورت غیر مهندسی، غیراستاندارد و با مصالح مختلف در دسترس توسط خود ساکنان عموماً ساخته و احداث شده اند.
وی با اشاره به اینکه توسعه، تفکیک و احداث در سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه شهرها بدون برنامه و اتفاقی بوده و از اصول شهرسازی تبعیت نمی‌کند، تصریح کرد: این مناطق عموماً در مناطق نامناسب شهر و در مجاورت زمین‌های رها شده و بلااستفاده ایجاد شده اند و دارای جمعیت متراکم به دلیل اسکان خانواده‌های پرجمعیت هستند.
آسیب‌های اجتماعی دامن گیر حاشیه نشینان
با نگاهی به وضعیت این سکونتگاه‌های غیررسمی و وضعیت حاشیه نشینی ها متوجه می‌شویم که احداثی‌ها عموماً فرسوده بوده و رو به ویرانی می‌باشند.
همچنین تسلط فرهنگ فقر در منطقه و جدایی و گوشه‌گیری مردم منطقه از جامعه شهری سبب شده است تا برخی از مشکلات اجتماعی و آسیب‌های عمده دامن گیر مردم این مناطق شده و زادوولد بالا در این مناطق که خود با توجه به عدم وجود امکانات فرهنگی بالقوه مشکل زا بوده و گروه‌های خودجوش متمایل به کجروی اجتماعی در بین جوانان شکل می‌گیرد.
جلال آفاقی، دادستان مرکز استان پیش از این با حضور و بازدید میدانی از محله میراشرف اردبیل اظهار کرده بود؛ دادستانی تمام تلاش خود را در جهت ایجاد رفاه اجتماعی و آسایش و ارتقای امنیت برای اهالی محله به کار خواهد بست که اجرای طرح‌های شهری با هدف ارتقای امنیت و رفاه اجتماعی توسط شهرداری اولین و محکم‌ترین قدم در این راستا بود.
عدم وجود بهداشت در این مناطق و میزان خدمات اجتماعی پایین بوده و اکثر انشعابات به صورت غیرمجاز تأمین شده است و در کنار آن مشکلات متعدد رفتاری و اخلاقی به دلیل کمبود امکانات فرهنگی و آموزشی، بلوغ زودرس، گرایش به اعتیاد به دنبال مشاهده مصرف عادی مواد مخدر در منزل و… مشاهده می‌شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اردبیل با اشاره به اینکه این مناطق مستعد ارتکاب جرم هستند، اظهار کرد: فقدان نظارت کافی، وجود تعداد زیاد افراد نیازمند بیکار، سطح پایین سواد، فقدان روشنایی کافی معابر و … همه این موارد و موارد دیگر موجب مشکلات امنیتی نیز در این مناطق شده است.
حسن زاده راهکارهای مقابله با حاشیه نشینی را یادآور شد و بیان کرد: راهکارهای قانونی با وضع قوانین و مقررات و نظارت دقیق و راهکارهای کالبدی همچون ایجاد نوار سبز حاشیه و خط محدوده شهر، مسدود کردن راه ورود به شهر به دلیل اینکه عمده دلیل ایجاد نقاط حاشیه‌ای مهاجرت می‌باشد در واقع راهکار اصلی این موضوع ایجاد تحولات ساختاری در برنامه‌های کلان ملی از طریق ایجاد امکانات خدماتی و زمینه سازی برای اشتغال در نقاط روستایی و شهرهای کوچک است.
وی افزود: ضروری است که بخش مهمی از تلاش‌های عمرانی به عوض شهرهای بزرگ به ایجاد کشاورزی صنعتی و هدایت شده در نواحی روستایی و شهرهای کوچک اختصاص یابد.
حسن زاده با تاکید بر اینکه بنده با تخریب کامل املاک و مستحدثات که عموماً استراتژی برخورد با حاشیه نشینان بوده مخالفم، خاطرنشان کرد: این کار علاوه بر ایجاد برخوردهای خشن و ایجاد نارضایتی معضلات عدیده اجتماعی را منجر می‌شود.
وی افزود: نظر کارشناسی تخریب و نوسازی مجدد با ایجاد تسهیلات متنوع ضوابط‌های تشویقی و همکاری و در کنار هم بودن کلیه دستگاه‌های اجرایی و در رأس آن حمایت‌های مالی دولت است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اردبیل تصریح کرد: با این سیاست شاهد بهبود زندگی، ارائه خدمات رسانی، اصلاح معابر، ایجاد مدارس و آموزش و پرورش مناسب ساکنان این مناطق خواهیم بود.
حسن زاده گفت: همچنین معتقدم وجود افراد ساکن در این مناطق می‌تواند در صورت اتخاذ سیاست‌های درست نقش مهمی در اقتصاد شهری داشته باشند به طور مثال نوعی نیروی کار ذخیره، حاضر و بی درنگ برای فعالیت‌های در حال گسترش بخش رسمی درون شهرها را می‌توان مهیا کند.
وی بیان کرد: در بحث حمایت‌های دولت معتقد هستم دولت به جای کمک‌های مستقیم و بلاعوض که شخصیت و کرامت انسانی حاشیه نشینان را خدشه دار می‌کند باید از طریق ارتقای آموزش و ایجاد مهارت لازم و افزایش امکان دسترسی به بازار کار و فعالیت‌هایی از این قبیل زمینه اشتغال و افزایش درآمد و بهبود سطح زندگی را برای حاشیه نشینان و فقرای شهری فراهم آورد.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اردبیل با بیان اینکه معتقدم حاشیه زاییده سیاست‌های ماست، اقدامات شهرداری در بافت حاشیه سکونت‌های غیررسمی را یادآور شد و اظهار کرد: برابر نقشه مصوب سال ۱۳۹۸ کمیسیون ماده ۵ استان بالغ بر ۱۳ میلیون مترمربع مساحت محدوده سکونت‌های غیررسمی شهر اردبیل بوده و جمعیتی در حدود ۱۵۰ هزار و ۱۳۳ نفر معادل ۲۶.۸ درصد از کل جمعیت شهر اردبیل را شامل می‌شود.
نگاه گسترده برنامه ششم توسعه در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی
برنامه ششم توسعه به وزارت راه و شهرسازی و وزارت کشور و همچنین شهرداری‌ها تکلیف کرده است که عملیات احیا، بهسازی و نوسازی، مقاوم سازی و بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد میانی، تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی را در دستور کار قرار دهد.
هر چند متولی سکونتگاه‌های غیررسمی برابر قانون دولت بوده و وظیفه ساخت مسکن برای حاشیه نشینان برعهده دولت است و باید این کار توسط راه و شهرسازی و سازمان بهسازی شهری انجام شود و متولی اصلی این دو نهاد هستند ولی مجموعه شهرداری اردبیل نیز به عنوان مدیریت شهری با اقداماتی همچون پیشرفت ۹۸ درصدی طرح تفضیلی با نگاه ویژه به محلات کم برخوردار، حاشیه‌ای و بافت‌های فرسوده، تأمین سرانه خدمات عمومی، ایجاد فضای سبز و اصلاح معابر، ابلاغ ضوابط تشویقی افزایش ۵۳ درصدی درخواست اخذ پروانه در بافت فرسوده و ناکارآمد در ۵ ماه نخست سال جاری نسبت به بازه مشابه آن در سال قبل و نیز تخفیف ۵۰ درصدی در هزینه عوارضات در طول سال که تخفیفات ایام خاص نیز به این تخفیف افزوده می‌شود، خدمت رسانی به این بخش از شهر را عملیاتی می‌کند.
ایجاد کمربند سبز در حاشیه شهر اردبیل
همچنین در راستای کنترل و عدم توسعه حاشیه نشینی در بازنگری طرح تفصیلی اقدام جدی نسبت به ایجاد کمربند سبز در محدوده شهر صورت گرفته البته در سال‌های قبل روپرگذاری خط محدوده و در برخی از مناطق ایجاد فضای سبز به صورت جزیره‌ای به منظور ایجاد کمربند سبز صورت گرفته که کافی نبوده اما با ابلاغ طرح تفصیلی دقیقاً محدوده، عرض و مسیر کمربند سبز به صورت کامل و جامع برای اجرا در اختیار مناطق قرار خواهد گرفت که با تأمین اعتبار لازم نسبت به اجرای آن اقدام کنند.
در بحث بازآفرینی از اقدامات شهرداری در راستای ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد مکان‌های عمومی و خدماتی می‌توان به احداث پارک میر اشرف، خانه سلامت گلمغان، پارک بعثت، آسفالت معابر، چمن مصنوعی ورزشی ایران آباد، پروژه بازآفرینی ملایوسف شامل پارک و ساختمان سرای محلات، ایجاد گرمخانه با اعتباری بالغ برحدود ۳۰ میلیارد تومان اشاره کرد.
بدیهی است با تعامل همکاری و هم افزایی تمامی دستگاه‌های مسئول در حوزه حاشیه نشینی و مشارکت فعال این دستگاه‌ها در طرح‌های ساماندهی با راهبری ستاد بازآفرینی استان و تزریق بودجه از محل بازآفرینی شاهد اجرای اقدامات اساسی در زمینه ساماندهی حاشیه نشینی در محلات هدف بوده و در راستای منویات رهبر معظم انقلاب که همواره تاکید بر کاهش آسیب‌های ناشی از حاشیه نشینی است، قدم برداریم.