اکسل لیفتراک و انواع آن
اکسل یکی از قطعات موتور لیفتراک و جزء جدایی ناپذیر خودروهای چرخدار است. اکسل به گونه ای کار می کند که در سیستم تعلیق اکسل زنده، گشتاور حرکتی را به چرخ منتقل می کند. موقعیت چرخ ها توسط اکسل ها نسبت به یکدیگر و بدنه لیفتراک حفظ می شود. در این سیستم خاص، اکسل ها باید بتوانند وزن لیفتراک را همراه با هر باری که حمل می کند، تحمل کنند.
اکسل یک محور مرکزی است که برای چرخاندن یک چرخ دنده یا چرخ در نظر گرفته شده است. اکسل فقط برای انتقال گشتاور حرکتی به چرخ ها در انواع مختلف سیستم های تعلیق عمل می کند. در مورد وسایل نقلیه موتوری چرخدار مانند لیفتراک، خود اکسل ممکن است به چرخ‌ها ثابت شده و با آنها بچرخد. در این وضعیت خاص، یاتاقان ها یا بوشینگ ها در نقاط نصبی که اکسل در آن قرار می گیرد، ارائه می شود. از سوی دیگر، اکسل را می توان به محیط اطراف خود متصل کرد و چرخ ها به نوبه خود می توانند به دور اکسل بچرخند. در این حالت، یک یاتاقان یا بوش در سوراخ درون چرخ قرار می گیرد تا بتواند چرخ دنده یا چرخ را به دور اکسل بچرخاند.
در واقع می توان گفت یکی از اجزای ثابت لیفتراک ها، اکسل می باشد بخاطر اینکه، انتقال قدرت موتور را به چرخ ها از طریق گیربکس انجام می دهند و به منظور نصب چرخ ها نقش محوریت مرکزی را دارد. توسط یک یاطاقان یا بوش مکانیکی، اکسل در سطح داخلی سوراخ چرخ یا دنده ثابت، قرار می گیرد و چرخش آزادانه چرخ یا دنده به دور اکسل فراهم میشود.و این باعث می شود خودرو حرکت کند.
هرچند اکسل به تنهایی پیچیدگی خاصی ندارد اما زمانی ساختمان یک اکسل دارای پیچیدگی می شود که مکانیزم فرمان، انتقال قدرت، تعدیل اثر مسیر حرکت، کاهش دور، را در برگیرد. واژه اکسل فرمان را زمانی به کار می بردند که اکسل لیفتراک قادر به چرخاندن چرخ ها باشداما چنانکه توانایی چرخش را نداشته به آن اکسل غیر فرمان لیفتراک می گویند. زمانی می توان در فضای محدود انبار به راحتی توسط یک حرکت کرد که لیفتراک بر روی چهار چرخ، اکسل فرمان لیفتراک داشته باشد.
اکسل فرمان لیفتراک دارای مزیت های زیر می باشد:
- نسبت به نمونه های قدیمی فرمان پذیری عالی دارد.
- کم بودن استهلاک قطعات و عمر زیاد تعمیرات
- کم شدن استهلاک که مهمترین مورد می باشد.
شیوه کار کردن اکسل لیفتراک
اکسل جابجایی بار از یک نقطه به نقطه دیگر را آسان می کند. پشتیبانی از چرخش اکسل توسط یک لولا و مجموعه ای از یاطاقان ها صورت می گیرد. چون چرخ ها در اطراف اکسل می چرخند بنابراین اصطکاک در چرخ ها کم می شود و چرخ ها با بار حرکت می کنند. در واقع اکسل لیفتراک را می توان یک میله استوانه ای دانست که به یک چرخ وصل شده است که در مرکز آن، یک شی دیسک دایره ای شکل با سوراخ قرار دارد و اتصال مرکز چرخ های لیفتراک و انتهای محور استوانه ای اکسل صورت می گیرد و همچنین اتصال چرخ ها به بدنه لیفتراک جهت کاهش اصطکاک صورت می گیرد.
تحمل وزن لیفتراک توسط محورهایی که به چرخ ها متصل می شوند صورت می گیرد. در اکسل های مدرن اتصال مستقیم به چرخ ها وجود ندارد. و هر چرخ در هر طرف به یک اکسل وصل می شوند و معمولا اکسل های تقسیم شده اند. با این شیوه، تعلیق چرخ های راست و چپ مستقل عمل می کنند و حرکت راحت تر، وسیله بر روی سطوح را فراهم می آورند. اتصال اکسل لیفتراک به چرخ ها به وسیله پلوس انجام می شود. وباعث می شود شیفت چرخش و انتقال قدرت، با سرعت ثابت صورت گیرد.
انواع اکسل لیفتراک
محور محرک (Axle) در دو نوع اکسل زنده یا اکسل مرده عرضه می شود. یک اکسل زنده چرخ های متصل به آن را در حالی که وزن لیفتراک را حمل می کند می چرخاند. در حالی که اکسل های مرده محورهایی را توصیف می کنند که وزن لیفتراک را تحمل می کنند و قادر به چرخش چرخ ها نیستند. هنگامی که اکسل محرک با چرخاندن چرخ ها قادر به چرخش باشد، به آن اکسل محرکه قابل هدایت (فرمان) می گویند.
از سوی دیگر، اکسل های محرکی که قادر به چرخش نیستند، مانند آنهایی که عموماً در چرخ‌های عقب یافت می‌شوند، اکسل محرک غیر فرمان نامیده میشود. برخی از لیفتراک‌ها بر روی هر چهار چرخ، اکسل محرکه‌ای نصب کرده‌اند که به آنها امکان می‌دهد در باریک‌ترین گوشه‌ها، مانند راهروهای تنگ انبار بچرخند و هر دو اکسل جلو و عقب محور فرمان هستند. حال اگر بخواهیم توضیح بیشتری برای اکسل جلو و اکسل عقب داشته باشیم، به این روش می توان توصیف نمود:
اکسل جلو
نام دیگر اکسل جلو محور فرمان می باشد. و تعادل کلی لیفتراک را فراهم می کند. غلبه بر همه ناهمواری های احتمالی زمین و جذب ضربه ها را انجام می دهد. برای پیشگیری از حوادث و جلوگیری از احتمال از دست دادن بار و قرار گرفتن در مسیر صحیح، از اکسل جلو استفاده می شود.
اکسل عقب
نام دیگر اکسل عقب محور محرک می باشد. حرکت و جابجایی بار موفق توسط این عنصر خاص فراهم می شود. در غیر این صورت لیفتراک قدرت و مقاومت خود را از دست می دهد و نمی تواند کار خود را به درستی انجام دهد.
اکسل فعال یا اکسل غیر فعال:
اکسل فعال لیفتراک، در حین حمل وزن، چرخ های متصل به آن را می چرخاند. اما اکسل غیر فعال، حفظ تعادل لیفتراک در مسیرهای متفاوت و انتقال مناسب وزن لیفتراک به سطح زیرین خود را انجام می دهد و چرخاندن چرخ را نمی توانند انجام دهند.
اکسل دودویی
نوعی از اکسل می باشد که دارای مکانیزم ساده ای بوده و به وسیله یک بدنه ثابت و صلب اتصال محور دورانی چرخ های دو طرف انجام می شود.
استحکام و ظرفیت تحمل بار زیاد از ویژگی های این نوع اکسل ها می باشد.
در لیفتراک های سهند، سپاهان و دوسان و…از اکسل ها ی صلب استفاده شده است.
دو نوع مختلف از اکسل های دودویی عبارتند از:
- اکسل دودویی اتصال مستقیم
- اکسل دودویی با بست بلغاری
اکسل های بلغاری
برخلاف اکسل ثابت در این نوع از اکسل ها، به دلیل مستقل بودن اجزا و متعلقات در دو طرف خودرو، جابجایی چرخ های یک طرف بر روی حرکت چرخ های طرف دیگر نمی تواند اثری داشته باشد. به آن اکسل تعلیق مستقل نیز می گویند چرا که شیوه کارکردن آن مانند میله های تعادل و فنر می باشد.
قطعات اکسل لیفتراک
ازجمله قطعات و متعلقات، سیستم اکسل و چرخ خودرو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گاردان
- کله گاوی
- فلانچ
- صلیبی
- چهار شاخ گاردان
- دنده های کاریر چرخ
- دیسک ترمز
- لنت ترمز
- پدال ترمز
- بوستر ترمز
- پیستون ترمز
- لوازم زیرپا
- بوش مندل
- کیت های پالانی
- سیستم ترمز
- سیبک زیر اکسل
- کرانویل و پینیون
- دیفینتال یا هوزینگ
قطعات چرخ و اکسل لیفتراک
مانند هر سیستم دیگری اکسل لیفتراک نیز شامل قطعاتی می باشد که در کل سیستم فرمان لیفتراک را تشکیل می دهند. قطعات آن شامل موارد زیر می باشد:
- بیم اکسل فرمان
- جک اکسل فرمان
- سگدست اکسل فرمان
- وپی اکسل فرمان
- پین سگدست
- لینک سگدست (عینکی)
- پین لینک
- بلبرینگ سگدست
- بلبرینگ توپی
- بلبرینگ عینکی
- سیبک فرمان
- میل فرمان
- درپوش توپی چرخ عقب
- هزار خار اکسل فرمان
- بوش مندل (ضربه گیر) اکسل فرمان
- لوازم جک فرمان
نشانه های خرابی اکسل عقب لیفتراک
از آنجا که اکسل نقش، محور نصب چرخ ها در لیفتراک را دارد بنابراین خرابی آن نیز بسیار رایج است.
نشانه های خرابی اکسل عقب لیفتراک بسیار بارز بوده و از این طریق می توان به خرابی آن پی برد. این نشانه ها عبارتند از:
- از کار افتادن پلوس لیفتراک
- عدم تنظیم فرمان بخاطر ضربه محکم
- نشت و شکستگی محفظه نگهدارنده گریس
- فرسودگی بوش اکسل عقب خودرو
- شنیده شدن صدای سریع از سمت عقب