سحابی یکی از زیباترین مناظر فضایی است که توانسته برای دهه‌ها علاقه‌مندان آماتور و حرفه‌ای را به‌خود جلب کند. سحابی نمایی از چرخه حیات یک ستاره است. به‌گفته ناسا برخی از سحابی ها در نتیجه مرگ ستاره ها ایجاد می‌شود و انفجار ابرنواختر سبب می‌شود که بخش‌هایی از مواد ستاره به شکل گاز و غبار به منطقه‌ای بین ستاره‌ای در فضا پرتاب شوند.
برخی از سحابی ها نیز نتیجه جمع‌شدن گاز و غبار در قسمتی از فضا هستند و تازه می‌خواهند یک ستاره جدید و اجرام آسمانی اطراف آن را شکل دهند. هرچند در هر دو صورت با منظره‌ای شگفت‌انگیز مواجهه خواهید شد. این مناظر آنقدر زیبا هستند که برخی آرزوی دیدن آنها از فاصله‌ای ایمن را دارند.
نگاهی به ۲۵ تصویر نفس‌گیر از سحابی های کیهانی در راه شیری و دیگر کهکشان‌ها
سحابی شاه‌تخته
سحابی شاه‌تخته یکی از بزرگترین مناطق تولید ستاره است که تلسکوپ‌های ناسا می‌توانند مشاهده کنند. این سحابی حدود ۸۵۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و میزبان ۱۲ ستاره جذاب است. این ستاره‌ها جرمی بین ۵۰ تا ۱۰۰ برابر خورشید دارند. از ستاره‌های معروف سحابی شاه‌تخته می‌توان به اتا کارنینا اشاره کرد که یک ابرغول ناپایدار است و میزان روشنایی آن به ۴ میلیون برابر خورشید می‌رسد.
تصویر سحابی شاه‌تخته همیشه برای اخترشناسان جذاب بوده است. همین نیز باعث شد که این سحابی در میان ۵ هدف اول تلسکوپ فضایی جیمز وب قرار گیرد.
تصویر سحابی کیهانی حلقه
حلقه یکی از سحابی های کیهانی است که همیشه با تصویر خاص خود اخترشناسان را متعجب کرده است. در قرن‌های پیشین منجمان نمی‌توانستند تصویر واضحی از سحابی حلقه داشته باشند و به‌همین خاطر آن را با یک سیاره اشتباه می‌گرفتند. همین هم باعث شد که نام سحابی سیاره‌ای برای این دسته از سحابی ها انتخاب شود.
اینگونه سحابی ها زمانی شکل می‌گیرند که یک ستاره در حال مرگ، پیش از تبدیل شدن به یک کوتوله سفید مقدار زیادی گاز یونیزه شده به‌اطراف پرتاب می‌کند. آنچه به‌رنگ آبی در وسط تصویر دیده می‌شود، گاز و غبار با دمای فوق‌العاده بالا است. با فاصله گرفتن از مرکز دمای گاز نیز کاهش پیدا می‌کند و به‌همین خاطر به‌رنگ سبز و زرد دیده می‌شود.
سحابی حلقه ۲۵۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و عرض آن نیز تنها برابر با ۱ سال نوری است. این سحابی سوژه مناسبی برای اخترشناسان آماتور محسوب می‌شود.
سحابی جت دوقلو
این سحابی در فاصله ۲۱۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و یک سحابی سیاره‌ای محسوب می‌شود. برای اولین بار وقتی در دهه ۱۹۹۰ تصویر واضح این سحابی کیهانی توسط تلسکوپ هابل منتشر شد، بسیاری از اخترشناسان تعجب کردند. آنها به‌دنبال دلیل شکل‌گیری این حالت خاص بودند. در نهایت مشخص شد که سحابی جت دوقلو یک سحابی دوقطبی است.
عضو اصلی سحابی دوقطبی هسته داغ ستاره‌ای است که مرحله اصلی عمر خود را سپری کرده و پس از پرتاب کردن بیشتر لایه‌های بیرونی به یک غول سرخ تبدیل شده است. در این مرحله نیز مجدد در حال متراکم‌شدن است تا به یک کوتوله سفید تبدیل شود. دانشمندان گمان می‌کنند که این ستاره در زمان حیات خود به خورشید شباهت داشته است.
عضو فرعی این سامانه یک ستاره کوچکتر است که با فاصله نزدیک به دور ستاره بزرگ می‌چرخد و سعی می‌کند بخشی از مواد پرتاب شده را اسیر جاذبه خود کند. همین نیز باعث شده که دو لایه باریک از گاز در اطراف آنها شکل گیرد. همزمان با چرخیدن ستاره‌ها، جهت بال‌های سحابی نیز تغییر می‌کند.
تصویر سحابی کیهانی مارپیچ
این سحابی تنها ۶۵۵ سال نوری با ما فاصله دارد و عرض آن نیز برابر با ۲.۵ سال نوری است. سحابی مارپیچ در دسته سحابی های سیاره‌ای قرار می‌گیرد که یعنی ستاره مرکزی آن در شرف تبدیل شدن به یک کوتوله سفید قرار دارد. هرچند بیشتر از مباحث علمی، این تصویر سحابی کیهانی مارپیچ است که توانسته توجهات را به‌خود جلب کند.
این سحابی همچون یک چشم بزرگ و نافذ جلوه می‌کند و همین نیز سبب شده که چشم خدا لقب گیرد.
سحابی سر اسب
در میان سحابی های کیهانی بیش از همه تصویر سحابی سر اسب توسط تلسکوپ‌های مختلف ثبت شده است. این سحابی ۱۵۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و در طول موج‌های مرئی به‌صورت یک سحابی تاریک با رگه‌هایی از رنگ قرمز دیده می‌شود. هرچند که در تصویر این مطلب به‌لطف دوربین فروسرخ شفاف به‌نظر می‌آید.
اولین بار نیز در سال ۱۸۸۸ بود که ویلیامینا فلمینگ، اخترشناس اسکاتلندی آمریکایی تصویر این سحابی را گرفت. پس از آن اخترشناسان زیادی تلاش کردند جزئیات بیشتری از این سحابی را ثبت کرده و به رازهای مربوط به شکل‌گیری ستارگان پی ببرند.
سحابی چشم گربه
چشم گربه به‌عنوان یکی از اولین سحابی های سیاره‌ای کشف شده توسط بشر شناخته می‌شود. این سحابی از ۱۱ حلقه گاز تشکیل شده است و همین باعث می‌شود که در میان پیچیده‌ترین سحابی های جهان قرار گیرد. برخی از دانشمندان گمان می‌کنند که ساختار خاص این سحابی در نتیجه یک سیستم ستاره‌ای دوگانه ایجاد شده است. هرچند که تاکنون کسی قادر به مشاهده ستاره دوم نشده است. حباب‌هایی که در بخش مرکزی تصویر می‌بینید، لایه‌هایی متراکم از گاز با دمای بسیار بالا هستند.
تصویر سحابی کیهانی اومگا
سحابی اومگا در فاصله ۵۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و قطر دهانه آن نیز برابر با ۱۵ سال نوری است. اومگا یک سحابی بسیار فعال به‌حساب می‌آید؛ زیرا ستارگان زیادی در بستر آن متولد می‌شوند. اخترشناسان تخمین می‌زنند که جرم سحابی اومگا ۸۰۰ برابر خورشید باشد.
سحابی گل سرخ
سحابی گل سرخ ۵۲۰۰ سال نوری فاصله دارد و به‌خاطر ساختار پیچیده‌اش در میان اخترشناسان معروف است. هرچند که تصویر این سحابی کیهانی برای علاقه‌مندان به نجوم جذابیت بیشتری دارد. سحابی گل سرخ به‌شدت در بحث تولد ستارگان فعال بوده است و هم‌اکنون نیز ۲۵۰۰ ستاره جوان را در دل خود دارد.
قطر این سحابی خارق‌العاده به ۱۳۰ سال نوری می‌رسد و جرم آن نیز تقریبا ۱۰ هزار برابر خورشید است.
سحابی عقاب
سحابی عقاب در فاصله ۵۷۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و ۸۱۰۰ ستاره جوان را در خود جا داده است. هرچند که بیشتر از همه تصویر ستون های آفرینش که بخش کوچکی از این سحابی کیهانی را شکل می‌دهند، معروف شده‌اند. قطر این منطقه کوچک تنها ۷۰ سال نوری است و پیشتر تصویر تلسکوپ هابل از آن خبرساز شده بود.
هرچند که بعدها جیمز وب توانست ستون‌های آفرینش را با جزئیات بسیار بیشتری به‌تصویر بکشد و حسابی مایه شگفتی اخترشناسان شود.
سحابی سر روح
سحابی سر روح در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد و فاصله آن با زمین به ۱۶۸ هزار سال نوری می‌رسد. نور ساطع شده از اکسیژن و هیدروژن باعث شده است که سحابی ترکیبی از رنگ‌های قرمز و سبز را داشته باشد. در بخش میانی آن هم چند ستاره وجود دارند. این ستاره‌ها همچون چشمان یک روح دیده می‌شوند و باعث شده‌اند که تصویر این سحابی کیهانی جذابیت زیادی پیدا کند.
تصویر سحابی کیهانی مرداب
مرداب یک سحابی نشری است که ستاره‌های جوان زیادی را در دل خود جا داده است. این سحابی حدود ۵۰۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و قطر دهانه آن نیز به ۱۰۰ سال نوری می‌رسد.
سحابی مرداب یکی از معدود فضاهای بین‌ستاره‌ای است که انسان می‌تواند با چشم ببیند. هرچند چون حساسیت رنگی چشم در سطوح پایین نوری چندان جالب نیست، این سحابی به‌رنگ خاکستری دیده می‌شود. در صورتی که در تصویر های مختلف منتشر شده از این سحابی کیهانی رنگ صورتی غالب است.
سحابی روح
در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین سحابی روح قرار دارد. همانطور که در تصویر مشخص است، در دل این سحابی کیهانی یک منطقه نسبتا خالی دیده می‌شود. این منطقه به‌خاطر حضور چند ستاره قوی شکل گرفته است. این ستاره‌ها با تشعشعات خود گازها را به بخش‌های بیرونی سوق می‌دهند. اینکار باعث می‌شود که گاز در بخش‌های اطراف متراکم‌تر شود و شرایط برای شکل‌گیری ستاره‌های جدید فراهم گردد. در واقع هرقدر از بخش مرکزی فاصله بگیرید، تعداد ستارگان جوان بیشتر می‌شود.
سحابی مرغ دونده
بله نام این سحابی کیهانی می‌تواند حتی بیشتر از تصویر آن جلب توجه کند. مرغ دونده در کهکشان راه شیری و فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. جالب اینجاست که در بررسی‌های جدید اخترشناسان خبری از ستاره‌های جدید در این سحابی نیست و گویا چندان فعالیتی ندارد.
سحابی عنکبوت
عنکبوت یک سحابی سیاره‌ای است که تقریبا در مرکز کهکشان راه شیری قرار دارد. شکل خاص این سحابی در ابتدا برای اخترشناسان سوال ایجاد کرده بود. در نهایت بررسی‌ها نشان داد که در بخش مرکزی یک کوتوله سفید قرار دارد که بادهایی با دمای ۱۰ هزار درجه کلوین و سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ثانیه را به اطراف می‌فرستد. در نتیجه این بادها موج‌هایی به ارتفاع ۱۰۰ میلیارد کیلومتر ایجاد شده‌اند.
وقتی گاز سحابی در نتیجه لوب‌ها فشرده‌تر و داغ‌تر می‌شود، شاهد شوک‌های سوپرسونیک هستیم و همین نیز موج‌های ایجاد شده توسط کوتوله سفید را تقویت می‌کنند. ترکیب این دو باعث شده که این سحابی کیهانی یک تصویر منحصربه‌فرد را در برابر چشم جهانیان قرار دهد. کوتوله سفید مرکزی با لایه ضخیمی از گاز احاطه شده است و نمی‌توان دمای دقیق آن را اعلام کرد.
هرچند دانشمندان دمای ۱۵۰ هزار تا ۲۵۰ هزار درجه کلوین را برای آن منطقی می‌دانند. البته برخی اخترشناسان گمان می‌کنند که دمای آن تا ۵۰۰ هزار درجه کلوین نیز می‌رسد. در این حالت ما با داغ‌ترین کوتوله سفید جهان طرف هستیم. عدم قطعیت دانشمندان فقط به این موضوع ختم نمی‌شود. برخی بر این باورند که سحابی عنکبوت ۱۹۰۰ سال نوی با زمین فاصله دارد و برخی دیگر این فاصله را بین ۳۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال نوری تخمین می‌زنند.
سحابی سه‌تکه
برای اولین‌بار در سال ۱۷۶۴ بود که یک سحابی با چهره‌ای متفاوت در فاصله ۷۰۰۰ سال نوری از زمین کشف شد. این سحابی کاملا فعال است و مخصوصا در رگه‌های تاریک آن تعداد زیادی ستاره‌ه جدید شکل می‌گیرند. البته سحابی سه‌تکه بیشتر میزبان ستاره‌های جوان و کوچک است و جرم بزرگترین ستاره موجود در آن به تنها ۲۰ برابر خورشید می‌رسد.
تصویر سحابی کیهانی رتیل
حالا نوبت به تصویر زیباترین سحابی کیهانی جهان یعنی سحابی رتیل می‌رسد. کهکشان راه شیری، آندرومدا و ۲۰ کهکشان کوچکتر دیگر گروه محلی کهکشانی را شکل می‌دهند. سحابی رتیل در فاصله ۱۶۰ هزار سال نوری از ما و کهکشان ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد؛ اما بزرگترین و درخشان‌ترین منطقه تولد ستارگان در گروه محلی به‌حساب می‌آید.
این سحابی آنقدر درخشان است که اگر در کهکشان راه شیری و جای سحابی شکارچی قرار داشت، به‌راحتی روی زمین سایه می‌انداخت. هرچند اینها تنها جذابیت‌های سحابی رتیل نیستند. نزدیک‌ترین ابرنواختر مشاهده شده از زمان اختراع تلسکوپ یعنی Supernova 1987A در نزدیکی این سحابی رخ داد و هنوز هم نشانه‌هایی از آن دیده می‌شود.
همچنین درون این سحابی یک سیاه‌چاله تقریبا غیرفعال با نام VFTS 243 دیده می‌شود. جرم این سیاه‌چاله تنها ۹ برابر جرم خورشید است. جالب است بدانید که جرم بزرگترین سیاه‌چاله کهکشان راه شیری به ۴.۳ میلیون برابر خورشید می‌رسد.
سحابی حلقه ماکیان
بین ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال پیش یک ابرنواختر بزرگ رخ داد و در نتیجه آن سحابی حلقه ماکیان شکل گرفت. حلقه ماکیان در فاصله ۱۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد.
تصویر سحابی کیهانی مورچه
تصویر این سحابی کیهانی قطعا در همان لحظه اول علاقه‌مندان را مجذوب خود می‌کند. سحابی مورچه در دسته سحابی های سیاره‌ای دوقطبی قرار می‌گیرد و فاصله آن با زمین بین ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ سال نوری است. همچنین این سحابی با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ثانیه در حال گسترش است که عدد قابل ملاحظه‌ای به‌حساب می‌آید.
در توضیح شکل‌خاص این سحابی توضیحات مختلفی ارائه شده است. یکی از آنها به‌وجود یک ستاره غول‌پیکر در کنار یک کوتوله سفید اشاره دارد. کوتوله سفید فوتون‌های یونیزه‌شده را در اختیار سحابی قرار می‌دهد و ستاره غول‌پیکر نیز بخش مرکزی شامل گازهای فشرده را ایجاد می‌کند.
سحابی NGC 6153
تصویر این سحابی با دیگر سحابی های کیهانی متفاوت است. سحابی NGC 6153 در فاصله ۴۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و اولین‌بار در سال ۱۸۸۳ توسط Ralph Copeland کشف شد. ترکیب گازهای این سحابی حسابی توجه دانشمندان را جلب کرده است. این سحابی سیاره‌ای تا سه برابر بیشتر از کل منظومه شمسی نئون، آرگون، اکسیژن و کربن دارد و میزان نیتروژن موجود در آن نیز پنج برابر خورشید است.
سحابی ساعت‌شنی
در این مورد شما تصویر یک سحابی کیهانی جوان را مشاهده می‌کنید. این سحابی از نوع سیاره‌ای است و در فاصله ۸۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. اخترشناسان گمان می‌کنند که شکل خاص این سحابی در نتیجه گسترش بادهای ستاره‌ای سریع در ابری متراکم با سرعت گسترش پایین شکل گرفته است.
رنگ‌های شفافی که در اطراف سحابی می‌بینید، لایه‌های متلفی از گاز هستند که از ستاره در حال مرگ مرکزی به بیرون پرتاب می‌شوند. این لایه‌های شامل هلیوم، نیتروژن، اکسیژن و کربن می‌شوند. در مرکز سحابی ساعت‌شنی جرمی همچون یک چشم قرار گرفته دارد؛ اما در واقع یک کوتوله سفید نسبتا سرد است.
سحابی جمجمه و دو استخوان
جمجمه و دو استخوان نمادی است که در پرچم دزدان دریایی دیده می‌شد. تصویر این سحابی کیهانی نیز که در فاصله ۴۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، یادآور دزدان دریایی است. جالب اینجاست که یک ستاره جوان و بسیار بزرگ در سمت چپ بالای تصویر همچون چشم دزد دریایی جلوه می‌کند و بخش متناظر آن در سمت راست نیز گویی چشم‌بند دارد.
تصویر سحابی کیهانی شکارچی
سحابی شکارچی در فاصله ۱۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و می‌توان گفت که نزدیک‌ترین منطقه محل تولد ستارگان به بشر است. همین نزدیکی به زمین نیز باعث شده که بتوان آن را با چشم غیرمسلح نیز دید. این سحابی آنقدر پرنور است که حتی در مناطقی با آلودگی نوری هم می‌توان آن را دید. سحابی شکارچی بیشتر از دیگر سحابی های جهان مورد بررسی قرار گرفته است و تصاویر زیادی از آن وجود دارد.
این بررسی‌ها باعث شده که اطلاعات زیادی در رابطه با فرآیند شکل‌گیری ستارگان به‌دست آوریم و اخترشناسان موفق شده‌اند مواردی همچون دیسک‌های پیش‌سیاره‌ای و کوتوله‌های قهوه‌ای را مستقیما مشاهده کنند. دیسک‌های پیش‌سیاره‌ای توده‌هایی از غبار و گاز هستند که حول ستارگان جوان می‌چرخند. آنها به‌تدریج به پیش‌سیاره و سپس سیاره تبدیل می‌شوند. به‌عنوان مثال حدود ۴ میلیارد سال پیش یک دیسک پیش‌سیاره‌ای که دور خورشید بود، سیاره‌های منظومه شمسی را پدید آورد.
بررسی تصویر های مختلف ثبت شده از این سحابی کیهانی از وجود ۷۰۰ ستاره مختلف در مراحل مختلف شکل‌گیری خبر می‌دهند. وقتی این ستاره‌ها شکل می‌گیرند، موجی از ذرات باردار را به‌نام باد ستاره‌ای به سمت بیرون پرتاب می‌کنند. ستاره‌های جوان باد ستاره‌ای بسیار قوی‌تری نسبت به خورشید دارند. این بادها در برخورد با گازهای درون سحابی، موج‌های ضربه‌ای را شکل می‌دهند.
این موج‌ها نیز باعث فشرده‌تر شدن گازها و شکل‌گیری ستاره‌های جدید خواهند شد. همین نیز باعث شده که منطقه‌ای ستاره‌ساز با فعالیت بسیار بالا را در نزدیکی خود داشته باشیم. ناگفته نماند که تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز تصویر فوق‌العاده زیبایی از سحابی شکارچی ثبت کرده است.
تصویر سحابی کیهانی دمبل
وقتی به تصویر این سحابی کیهانی نگاه می‌کنید، چندان متوجه منطق نامگذاری آن نخواهید شد. سحابی دمبل اولین سحابی سیاره‌ای کشف شده توسط بشر است و در فاصله ۱۳۶۰ سال نوری از زمین قرار دارد. این سحابی به‌راحتی با دوربین دوچشمی قابل ملاحظه است و یکی از سوژه‌های محبوب برای خریداران تلسکوپ‌های آماتور محسوب می‌شود.
کوتوله سفید مرکزی این سحابی نسبت به سایر کوتوله‌های سفید مشاهده شده توسط بشر بزرگتر است.
سحابی خرطوم فیل
سحابی خرطوم فیل در فاصله ۲۴۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی قیفاووس قررار دارد. منطق نامگذاری این سحابی کیهانی به‌خاطر تصویر خاصی است که در طول موج‌های مرئی از آن نمایان می‌شود. حلقه‌های کناری درخشان سحابی ابرهای متراکمی از گاز هستند که به‌لطف یک ستاره بسیار درخشان و بزرگ به‌نام HD 206267 یونیزه شده‌اند.
درون سحابی خرطوم فیل دو ستاره با عمر چند میلیون سال وجود دارند که البته با در نظر گرفتن عمر چند میلیارد ساله ستاره‌ها جوان محسوب می‌شوند. همچنین اخترشناسان توانستند در سال ۲۰۰۳ چندین ستاره بسیار جوان با عمر کمتر از ۱۰۰ هزار سال را در این سحای شناسایی کنند. کشف جدید نشان می‌دهد که سحابی خرطوم فیل فعالیت بسیار زیادی دارد.
از طرفی ستاره مرکزی بزرگ گازهای کناری سحابی را فشرده و یونیزه می‌کند و از طرفی دیگر ستاره‌های تازه متولدشده با بادهای ستاره‌ای گازها را از مرکز به بخش‌های کناری هدایت می‌کنند. ترکیب این دو باعث شده که تراکم بسیاری بالایی از گاز را در سحابی خرطوم فیل شاهد باشیم. این فشار بالا سبب فعال نگه‌داشتن سحابی و شکل‌گیری نسل کنونی پیش‌ستاره‌ها شده است.
تصویر سحابی کیهانی اسکیمو
این سحابی با نام‌های سحابی شیر و سحابی دلقک نیز شناخته می‌شود. سحابی اسکیمو از نوع سیاره‌ای است و در سال ۱۷۸۷ توسط یک اخترشناس به‌نام ویلیام هرشل کشف شد. آنچه در اطراف دیده می‌شود گازهایی هستند که زمانی لایه‌های بیرونی یک ستاره شبیه به خورشید را شکل می‌دادند. لایه‌های درونی نیز به‌واسطه بادهای ستاره‌ای قوی از ستاره مرکزی ایجاد شده‌اند.
این سحابی در فاصله ۶۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و می‌توان با حتی یک تلسکوپ کوچک آن را مشاهده کرد. بررسی‌های بیشتر اخترشناسان نشان داد که پرتوهای ایکس ساطع شده از این سحابی نمی‌توانند به تنها یک ستاره مرکزی مربوط باشند. بنابراین در مرکز این سحابی قطعا یک ستاره دیگر نیز قرار دارد که دیده نمی‌شود.
به‌باور دانشمندان این سحابی حدود ۱۰ هزار سال پیش و همزمان با تمام شدن سوخت اصلی ستاره‌ای مشابه خورشید شکل گرفت. در این مرحله ابعاد ستاره به‌شدت افزایش پیدا کرد و دمای آن کاهش یافت. در مرحله بعد ستاره لایه‌های بیرونی گاز را به محیط اطراف پرتاب کرد تا یک کوتوله سفید در مرکز سحابی جای گیرد.
در بخش مرکزی تصویر این سحابی کیهانی لایه‌هایی بادکنک مانند دیده می‌شوند؛ اما در واقع آنها بخش‌هایی فوق‌العاده متراکم از غبار و گازهای مختلف هستند که به‌لطف بادهای ستاره‌ای ایجاد شده‌اند.
227227