«این دیوارنگاره نسبت به رویدادهای مهم جامعه واکنش نشان می‌دهد و سکوت نمی‌کند و از طرفی آنچه می‌گوید، حرف مردم و نه حرف حاکمیت است. در واقع ما یک‌جورهایی به سمت مطالبه‌گری رفته‌ایم.»
مجله رز پلاس: برای اینکه چشمتان به دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) که هر چند وقت یکبار چهره جدیدی به خود می‌گیرد، افتاده باشد، لازم نیست حتما آدم سر به هوایی باشید یا اینکه حتما مسیر هر روزه‌تان این میدان مرکزی شهر باشد. دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) حالا خیلی وقت است که تبدیل به چیزی بیشتر از یک اثر هنری معمولی شده و علاوه بر اینکه در موضوعات مختلف جریان‌ساز است، اغلب در فضای مجازی ترند می‌شود و واکنش‌هایی می‌گیرد که خیلی وقت‌ها مثبت و خیلی وقت‌ها هم منفی است!
این دیوارنگاره مهم، محصول «خانه طراحان انقلاب اسلامی» وابسته به سازمان هنری‌رسانه‌ای اوج است که گاهی تصمیم می‌گیرد با یک جریان اجتماعی همسو شود و گاهی هم تصمیم می‌گیرد، خودش جریان ساز باشد. آخرین اثر پر سر و صدای این گروه هنری دیوارنگاره «زنان موفق ایران» بود که حاشیه‌های مختلفی را هم در پی داشت.
از آنجایی که دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) حالا خیلی وقت است برای خودش یک شخصیت هنری مستقل پیدا کرده است، در این باره با محمد امجد (مدیر خانه طراحان انقلاب اسلامی) گفتگو کرده‌ایم.
به نظر می‌رسد از یک جایی به بعد دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) خیلی مهم شد؛ با رونمایی از هر طرح جدید در فضای مجازی از آن حرف می‌زنند و حتی خیلی وقت‌ها هم پرحاشیه شده است. فکر می‌کنید چرا دیوارنگاره انقدر مهم شد و سر زبان افتاد، آن هم در حالی که شهر پر از دیوارنگاره و تابلوهای مختلف است؟
هر وقت از یک رسانه صحبت می‌کنیم، مبحث پویا بودن آن رسانه مهم است. اینکه شما بتوانید به رویدادهای اجتماعی کنش یا واکنش داشته باشید؛ به این معنا که حتی از عموم جامعه جلوتر باشید و آینده‌نگری کنید. این نکته بسیار حائز اهمیت است و همان چیزی است که در دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) رعایت می‌شود. موضوع دیگری که به زعم بنده خیلی مهم است، مقوله استمرار است. تابلوهای دیگری هم بودند که ظرفیت زیادی داشتند اما به دلیل عدم استمرار در حد همان یک تابلو باقی مانده‌اند. آنچه دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) را متمایز کرده، پویا بودن آن است.
این دیوارنگاره نسبت به رویدادهای مهم جامعه واکنش نشان می‌دهد و سکوت نمی‌کند و از طرفی آنچه می‌گوید، حرف مردم و نه حرف حاکمیت است. در واقع ما یک‌جورهایی به سمت مطالبه‌گری رفته‌ایم.
خیلی‌ها فکر می‌کنند، دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) در انحصار ارگان خاصی است و هر هنرمندی نمی‌تواند، ایده‌هایش را برای دیوارنگاره عمومی کند؛ این مجموعه چه اتاق فکری دارد؟
«خانه طراحان انقلاب اسلامی» معطوف به همه طراحان است و از همه ظرفیت‌های جامعه طراحان استقبال می‌کند. تا امروز هم پیش آمده که خیلی‌ها از شهرهای مختلف و در جای‌جای کشور به ما ایده کار داده‌اند و ما هم سراغ ارتباط‌گیری با آن هنرمندان رفته‌ایم. اتفاقا ما از هر ایده‌ای هم خوشحال می‌شویم؛ کما اینکه در همین راستا دیوارنگاره‌ای در شهر شیراز در حال اکران است. ما قطعا از ظرفیت استانی استفاده می‌کنیم و از ظرفیت هنرمندان کشور چه خانم و چه آقا بهره می‌بریم. حتی ما به سمت توانمندسازی هم رفته‌ایم و ورکشاپ و کارگاه هم داشته‌ایم. طبیعی است که طراح‌های خاص و مطرح سرشان شلوغ است و نمی‌توانند همیشه با ما همکاری کنند.
مجموعه فعالیت ما در ایجاد یک جریان فرهنگی فقط بیلبورد نیست؛ بلکه تمام اقلام فرهنگی را در کنار خودش دارد؛ مثل موشن‌گرافی، تیزر و … همه در کنار هم قرار می‌گیرند تا یک کار مناسب به مخاطب ارائه شود؛ حالا شاید در این میان نمای دیوارنگاره برایتان پررنگ تر باشد. با این حال ما از همه ظرفیت‌ها استقبال می‌کنیم. مثلا طرحی که برای جام جهانی ارائه دادیم؛ طراحش یک هنرمند مشهدی بود که با هم بر سر ایده‌اش صحبت کردیم و در نهایت کار قوام گرفت.
فعالیت هنری شما در مناطق خاصی خلاصه می‌شود؟ به این معنا که از نظر فیزیکی روی میدان‌های خاصی از تهران کار می‌کنید؟
فیزیک تابلو مهم نیست؛ محتوا مهم است. در واقع لحن و موضوع است که با مخاطب ارتباط می‌گیرد و نه متراژ یک کار. هیوژ بودن شاید مهم باشد اما ارتباط با مخاطب خیلی مهم‌تر است. هر پویشی که در شهر اتفاق می‌افتد، در کنارش جریان های دیگری وجود دارد. قطعا ما در پویش‌ها از تمام ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم. هر بیلبورد هم اقلام موضوعی مختلف خودش را دارد.
اساسا پروسه خلق یک دیوارنگاره از صفر تا صد چگونه است؟
در این راستا یک فرآیند جامعی وجود دارد. اولین موضوع ایده است و باید به موضوعی وارد شویم که می‌خواهیم نسبت به رویدادی یک رویکرد کنشگر داشته باشیم و یا کنشی را ایجاد کنیم. باید به یک رویکرد مشخص برسیم تا بتوانیم جریان ساز شویم؛ سپس ایده‌ها اتود زده می‌شوند، روی آنها بحث می‌شود و وقتی ایده‌ای پخته شد، به سرانجام می‌رسد. البته درباره شکل ارائه هم بحث می‌کنیم که مثلا کار با تکنیک ۳D، تلفیقی یا فوتومونتاژ و… ارائه شود. از طرفی ما داریم تکنیک‌های جدید را هم تجربه می‌کنیم. مثلا درباره کار جام جهانی که تجربه متفاوتی داشتیم.
این کار چقدر زمان میبرد؟
حدود یک تا دو هفته زمان میبرد.
لطفا درباره هزینه‌های تولید هم صحبت می‌کنید؟ هزینه هر کار چقدر است؟
با من از تاثیر صحبت کنید؛ نه از هزینه!
خب؛ ما شایعات زیادی با مبالغ نجومی شنیده‌ایم؛ بهتر نیست خودتان شفاف در این باره صحبت کنید؟
نه؛ این طور نیست. درباره تاثیرگذاری صحبت کنیم، بهتر است. شما صرفا هزینه را می‌بینید اما فایده کار را نمی‌بینید. آنچه باید برای رسانه مهم باشد، فایده کار هنری است و نه هزینه‌اش.
آیا دیوارنگاره قبل از اکران شهری بازبینی می‌شود؟ تابحال شده شخصی یا ارگانی جلوی انتشار اثری را بگیرند؟
به هر حال دو نفر هم که با هم ازدواج می‌کنند، ممکن است که تفاهم نداشته باشند.
منظورم قبل از اکران است؛ کار قبل از انتشار با جایی چک می‌شود؟
بله؛ چک می شود. قبل از انتشار چک می‌شود.
تا بحال برایتان پیش آمده که درگیر ممیزی شوید و یا طرحی به کل رد شود؟
قطعا اتفاق می‌افتد. نگاه‌ها متفاوت است و ممکن است در اثری یک المان حذف و یا اصلاح شود. معمولا در جزئیات این اتفاق‌ها می‌افتد اما کل ماجرا آسیب نمی‌بیند. البته که معتقدم، دیوارنگاره‌ای که صدا نداشته باشد، دیوارنگاره نیست.
در این پروسه طراحی و روند شکل‌گیری با افراد غیر هنرمند هم مشورت می‌کنید؟ مثلا جامعه‌شناس و یا کارشناس رسانه‌ای هم دارید یا جمع شما فقط جمع طراحان است؟
بله، از همراهی افراد دیگر هم بهره می‌بریم. مثلا شاعران و نویسندگان هم در کنارمان هستند. وقتی از یک پویش صحبت می‌کنیم در واقع داریم از یک کار گروهی حرف می‌زنیم.
پرحاشیه‌ترین بیلبوردهایی که تاکنون خانه طراحان روی دیوار برده است، کدام بودند؟
طرح‌های «صداقت آمریکایی»، «جام جهانی» و دیوارنگاره «زنان موفق ایران» پر حاشیه‌ترین‌ها بودند.
محبوب‌ترین اثرتان کدام بود؟
دیوارنگاره حاج قاسم خیلی میان مردم محبوب شد.
درباره دیوارنگاره نوروز هم که در حال اکران است، صحبت کنید.
بله؛ علاوه بر دیوارنگاره نوروزی پویشی با عنوان «ایران شاد» برگزار کردیم که عید شعبان، عید نوروز و عید رمضان را در دل آن گنجانده‌ایم. موضوع این دیوارنگاره کاملا جشن است. ماه رمضان را هم با عنوان عید رمضان در نظر گرفتیم و هشتگ ما #دلتون_شاد است.
ما چند وقت پیش نا آرامی‌های خیابانی را پشت سر گذاشتیم و اینجا در چنین شرایطی تولید محتوای تصویری خیلی سخت است؛ فکر می‌کنید در این شرایط هنرمند باید چه عملکردی داشته باشد؟
نگاه ما ظرفیت حداکثری است. ما معتقدیم تمام مردم سرمایه اجتماعی نظام هستند و ما طرف هیچ طیفی نیستیم. مثلا در انتخابات ریاست جمهوری ما از موضوع انتخابات حرف زدیم اما حتی تصویر یک روحانی هم در تصویر نیست. ما نه حرف غیر واقع می‌زنیم و نه آگهی منتشر می‌کنیم! فقط سعی می‌کنیم آگاهانه و مطالبه‌گرانه عمل کنیم.
تا بحال ارگانی بوده است که از شما تقاضای همکاری داشته باشد و بخواهد طرحی را روی دیوار ببرد؟
قطعا خیلی‌ها دوست دارند، الگوی خوب تکثیر شود. مثلا برخی کارها در عراق هم اجرا شده و بچه‌های عراق خودشان کار را جلو می‌برند. آران و بیدگل هم خیلی برای همکاری پیگیر است. این یک بازخورد خوب است و البته کار سختی هم هست که برای ۱۲ ماه سال محتوای تصویری تولید کنید که در عین حال حرف مردم را بزند. چند دیوار دیگر نیز در حال مذاکره است؛ اما ما با لیبل شخصی کار نمی‌کنیم. خانه کار سفارشی قبول نمی‌کند. خیلی ارگان‌ها خواسته‌اند کار سفارش دهند اما دیوارنگاره سازمانی و ارگانی نیست.
البته مهم است که محل جغرافیایی با محتوا همخوانی داشته باشد؛ درست است؟
هر کاری پیام خودش را دارد. مثلا اثر «زائران بهشت» که برای حادثه تروریستی حرم حضرت شاهچراغ طراحی شده بود، مختص شهر شیراز اکران شد؛ اما دیوارنگاره‌ای مثل «ما می‌توانیم» که در حوزه دستاورد نظام است و در حوزه پزشکی، علمی و نظامی حرف می‌زند، در هر منطقه‌ای کارکرد خاص خودش را دارد. یا مثلا بعد از حادثه «متروپل» در آبادان گروهی آمدند و گفتند که ما روی این طرح کار کردیم و ما هم پذیرفتیم. ما دغدغه عموم جامعه برایمان مهم است و درگیر قشر خاصی نیستیم. «خانه طراحان» خانه‌ای است که قابلیت ظهور و بروز افراد را دارد. هم هنرمندی که جایزه مهم جشنواره‌های هنری را گرفته و هم کسی که تازه می‌خواهد، کارآموزی کند در این خانه جا دارد. ما در تیم‌مان هنرمندی را داریم که کلاس یازدهم است و از مدرسه به «خانه طراحان» می‌آید و کار می‌کند.
در این مدت بازخورد خاصی از مخاطبان گرفته‌اید و یا خاطره دارید؟
نمی‌شود گفت خاطره؛ بیشتر بازخورد مجازی داشتیم. مثلا دیوارنگاره حاج قاسم خیلی بازخورد داشت. موضوع مهم این است که دیوارنگاره بارها خودش به تنهایی تیتر رسانه‌ها شده است. چه رسانه‌های داخلی و چه رسانه‌های آن ور آبی از این اثر صحبت می‌کنند. مثلا درباره دیوارنگاره زنان موفق ما خیلی بازخورد داشتیم. جالب است که ما در این طرح نگفتیم زنان جمهوری اسلامی و حرف ما زنان ایران بود. نمی دانم برخی از چه موضوعی انتقاد داشتند؟ ما در کارهایمان ایران را به مثابه ایران می‌شناسیم.
به عنوان سوال آخر؛ من به عنوان یک جوان هنرمند اگر ایده‌ای داشته باشم، می‌توانم آن را با «خانه طراحان» در میان بگذارم؟
بله؛ هنرمندان می‌توانند با «خانه طراحان» تماس بگیرند و یا به ما پیام دهند. قطعا ما تمام ایده‌ها را بررسی خواهیم کرد.
انتهای پیام