حسن اصیلیان مهابادی، همزمان با روز بهداشت حرفه‌ای گفت: سازمان جهانی کار در راستای اهمیت مباحث بهداشت حرفه‌ای و ایمنی در محیط کار از سال ۲۰۰۳ تشکیلاتی را در دنیا پایه‌گذاری کرده است که با هماهنگی کشور‌های عضو هر ساله شعاری تعیین می‌کنند تا اهمیت بهداشت حرفه‌ای را به مجموعه کارگران، کارفرمایان، سیاست‌گذاران و… گوشزد کنند. شعار سال گذشته در خصوص توجه بیشتر به توسعه فرهنگ بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار در بین جامعه کارگری بود. این شعار از آن جهت انتخاب شده بود که رعایت اصول به فرهنگ بازمی‌گردد و اینکه اگر جامعه و بویژه جامعه کارگری، فرهنگ بهداشت حرفه‌ای را بدانند، نسبت به رعایت اصول آن اقدام خواهند کرد.
وی افزود: برای سال جاری نیز شعار «بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار؛ حق مسلم کارگران در محیط‌های کاری» انتخاب شده است. به عبارتی هر کارگری که در محیط کار مشغول است این حق را دارد که محیط کاری ایمن و سالم داشته باشد. ابتکار انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای برای ارتقای فرهنگسازی در این زمینه این بود که شعار را به زبان‌های مختلف لری، کردی، بلوچی و… ترجمه کنیم تا همه اقوام کشور با زبان خودشان به اهمیت موضوع بهداشت حرفه‌ای پِی ببرند.
وظایف یک متخصص بهداشت حرفه‌ای
مدیرگروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه تربیت مدرس، ادامه داد: رشته بهداشت حرفه‌ای اکنون در سطح کشور در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تدریس می‌شود. تمام مشاغل موجود در جامعه از یک خانم خانه‌دار تا یک کارمند اداری و یا یک کارگر نیازمند این هستند که برخی اصول بهداشتی و ایمنی را در محیط کار خود رعایت کنند که به بیماری مبتلا نشود و یک متخصص بهداشت حرفه‌ای موظف به بررسی این امر است.
۴ عامل اثرگذار بر سلامت کارگران
وی با اشاره به اینکه مجموعه عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیک و ایمنی در حفظ سلامت کارگران موثر است، بیان کرد: در محیط‌های کاری بویژه محیط‌های صنعتی، کارگران با انواع و اقسام مواد مختلف و آلاینده‌های شیمیایی، عوامل فیزیکی مانند سر و صدا، پرتو، کمبود روشنایی، عوامل بیولوژیکی مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها و… سر و کار دارند و اگر عوامل ذکر شده بیش از حد مجاز باشد، کارگری که در این محیط کار می‌کند دچار آسیب و بیماری خواهد شد.
رئیس انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای ایران تاکید کرد: علاوه بر این رعایت برخی اصول ایمنی در محل کار نیز شامل موارد بهداشت محیط می‌شود. به عنوان مثال دستگاهی که کارگر با آن کار می‌کند باید مجهز به حفاظ باشد یا اصول ایمنی در فرایند تولید رعایت شود. عدم پایبندی به این موارد ممکن است سبب بروز حادثه و بیماری‌های ناشی از کار برای کارگر یا کارمندان شود.
لزوم رعایت بهداشت حرفه‌ای در محیط‌های اداری
او با اشاره به اینکه عدم رعایت بهداشت حرفه‌ای در محیط‌های کارمندی هم بر سلامت افراد موثر است، اظهار کرد: کارمندی که پشت میز می‌نشیند باید اصول ارگونومیک را در نوع نشستن خود رعایت کند. همچنین میز کار، کامپیوتر، صندلی و … باید اصولی باشند که سبب بروز عوارضی همچون آرتروز گردن، دیسک کمر و گردن، عوارض مچ دست و. نشود.
بیماری‌های شغلی که درمان پذیر نیستند…
مدیرگروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه تربیت مدرس، ادامه داد: در صورت عدم رعایت موارد ذکر شده، برخی بیماری‌های ناشی از کار توسط هیچ پزشکی قابل درمان نیست؛ به عنوان مثال کارگری که بدون رعایت اصول بهداشت حرفه‌ای در معرض آزبست (یک کانی سیلیکاتی) قرار می‌گیرد، بعد از مدتی استنشاق سیلیس در محیط کار ممکن است ریه‌هایش دچار مشکل شود و تنها با دریافت اکسیژن بتواند زنده بماند. یا کارگرانی که در معرض انواع و اقسام مواد شیمیایی مانند بنزن و تولوئن و… هستند در صورت عدم رعایت اصول بهداشت حرفه‌ای در خطر ابتلا به سرطان خون هستند که دیگر قابل درمان نخواهد بود. در این نقطه، اصل پیشگیری بسیار حائز اهمیت است که می‌بایست توسط متخصصین بهداشت حرفه‌ای در محیط‌های کاری دنبال شود.
کارفرمایانی که از ایجاد محیط کاری امن طفره می‌روند
وی افزود: فصل چهارم قانون کار تاکید کرده است که کارفرمایان ملزم به استخدام کارشناس بهداشت حرفه‌ای هستند که متاسفانه برخی کارفرمایان این مهم را رعایت نمی‌کنند و یا کارشناس را استخدام می‌کنند، اما از رعایت بهداشت حرفه‌ای طفره می‌روند و این متاسفانه یک معضل است که در جامعه با آن سر و کار داریم. در این زمینه می‌بایست فرهنگسازی صورت گیرد چراکه حتی در آموزه‌های دینی ما هم قید شده است که به هم نوع و هم دین خود توجه کنیم و کارفرما دقت کند که محیط کار ایمنی برای کارکنانش فراهم کند. درحالی که برخی فقط به سود حاصله فکر می‌کنند و هزینه‌های رعایت اصول بهداشتی و حتی محیط زیستی را نوعی هزینه تحمیلی می‌دانند و این قضیه سبب شده است که نتوانیم آن طور که لازم است به هدف غایی خود برسیم.
اصیلیان در پاسخ به این سوال که در صورت بروز حادثه در محل کار، تا چه اندازه کارشناس بهداشت حرفه‌ای و تا چه اندازه کارفرما مقصر است؟، اظهار کرد: یک کارشناس موظف است وظایف خود را کامل انجام دهد و تذکرات لازم را که شامل موارد ناایمن و عوامل بیماری‌زا است را به شکل کتبی به کارفرما ارائه دهد تا رفع شود. علل ریشه‌ای بروز حادثه باید بررسی شود و در صورتی که مشخص شود کارشناس بهداشت حرفه‌ای در وظایف خود کوتاهی کرده است، باید پاسخگو باشد.
بروز سالانه ۳۴۰ میلیون حادثه شغلی در جهان
وی افزود: مطابق گزارش سازمان بین المللی کار، روزانه حدود ۶ هزار نفر یا سالانه ۲.۳ میلیون نفر در اثر بیماری‌ها و حوادث مرتبط با کار جان خود را از دست می‌دهند. به علاوه هر سال برای کارگران سراسر جهان ۳۴۰ میلیون حادثه شغلی و ۱۶۰ میلیون قربانی بیماری ناشی از کار رخ می‌دهد. همچنین از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ میلادی بیماری‌های ناشی از کار، دلیل ۸۱ درصد از مرگ‌های مربوط به مشاغل است.
او با اشاره به اینکه حوادث، ۱۹ درصد از مرگ‌های حین کار را شامل می‌شود، ادامه داد: سالیانه ۴ درصد از تولید ناخالص در جهان (۲۵/۱ تریلیون دلار) صرف هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار می‌شود. این آمار و ارقام در حالی مطرح می‌شود که کشور‌های دنیا موضوع بهداشت حرفه‌ای در محیط کار را بسیار مهم قلمداد کرده‌اند.
از حوادث شغلی گذشته عبرت بگیریم
مدیرگروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه تربیت مدرس در خصوص وضعیت بروز حوادث شغلی در ایران، تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته شاهد حوادث فاجعه‌باری همچون حوادث معدن زغال سنگ یورت آزادشهر، کارگاه ساختمانی متروپل آبادان، کلینیک سینا آنلاین تهران، ساختمان پلاسکو، جان باختن کارگران در اثر غرق شدگی در مخازن مواد شیمیایی در استان البرز، انفجار گاز شرکت بوتان اهواز، انفجار سیلندر اکسیژن بیمارستان یاسوج و… بوده‌ایم. این موارد ناایمن باید توسط متخصصین و بازرسان شناسایی و اعلام شود و مسئولین هم این هشدار‌ها را جدی بگیرند و کم کاری و بی‌توجهی نکنند.
وضعیت بروز بیماری و مرگ ناشی از کار در ایران
رئیس انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای ایران با استناد به آمار وزارت کار و همچنین پزشکی قانونی افزود: بر اساس آمار اعلام شده وزارت کار از سال ۱۳۸۷ تا آبان ۱۴۰۰ سالانه به طور میانگین ۱۳ هزار حادثه ناشی از کار در ایران رخ می‌دهد که ۷۰۰ تا ۸۰۰ مورد آن منجر به فوت می‌شود که برای خانواده این افراد هم دارای اثرات بلندمدت خواهد بود؛ همچنین طبق آمار اعلام شده توسط پزشکی قانونی فوتی‌های ناشی از کار در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۹۹۴ نفر بوده است.
اصیلیان در خاتمه تاکید کرد: وقوع هر حادثه‌ای در محیط کار باید به سازمان تامین اجتماعی گزارش داده شود، اما در بحث اعلام حوادث هم تعلل می‌شود که این موضوع بر آماردقیق بروز موارد اثرگذار است و این خلاء هم باید پر شود.